احکام مشاغل و درآمدها
قال الله تبارك و تعالي:وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَالْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ‌اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ .[1]
(مسئله 2714) كسب مال و تجارت بايد از راه حلال و مشروع باشد ؛ و اگر كسی از راههای حرام مانند: قمار ، دزدی ، ربا ، رشوه ، غنا ، مدح و تقويت ظالم مالی به دست آورد حرام است و ضامن آن می‌باشد .
(مسئله 2715) قرار دادن هر فعل حرام به عنوان شغل و راه كسب و درآمد حرام است ؛ بنابراين ساختن هر چيزی كه براي عبادت غير خدا ساخته مي‌شود بلكه بنا بر احتياط مطلق مجسمه انسان و حيوان و نيز ساختن هر آنچه منفعت اختصاصي يا منفعت عمومی آن حرام باشد جايز نيست . همچنين است شراب فروشي و جادوگري و نظاير آن .
(مسئله 2716) يادگرفتن و ياد دادن علوم و صنايعي‌كه مورد نياز مردم است‌و موجب عظمت و قدرت مسلمانان در برابر كفار مي‌باشد بر همه افراد واجب كفايي است .
(مسئله 2717) ياد گرفتن سحر و عمل به آن حرام است ؛ مگر اين‌كه برای باطل كردن سحر باشد كه در حد ضرورت اشكال ندارد .
(مسئله 2718) «كهانت و تنجيم»[2] اگر به اين شكل باشد كه براي غيرخداوند ـ به طور استقلال‌يا اشتراک با خداوند ـ تأثير قائل شوند حرام بلكه شرک است ؛ و اگر مشيت خدای متعال را مؤثر مطلق بداند و پيش‌بينيهايش به نحو حدس و تخمين و مبني بر اين باشد كه پروردگار عالم بعضی امور را سبب يا مقارن و هماهنگ بعض امور ديگر قرار داده و ابقای سببيت يا تقارن و سلب آن در قبضه قدرت مطلقه او می‌باشد اشكال ندارد .
(مسئله 2719) شعبده بازی در صورتی كه برای جلوه دادن حق به شكل باطل و يا باطل به شكل حق باشد جايز نيست .
(مسئله 2720) احضار ارواح چنانچه موجب هتک يا اذيت آنان و يا بر هم زدن نظم عمومی و مانند آن باشد جايز نيست ؛ و خواب‌مصنوعی (هيپنوتيزم) در صورتی‌كه اثر سوئی بر آن مترتب نباشد يا معالجه امراضی بر آن متوقف باشد دليلی بر حرمت آن وجود ندارد .
(مسئله 2721) غنا و هر آوازی كه مشتمل بر باطل بوده و به تنهايی يا با ضرب هماهنگ موجب برانگيختن و تحريک شهوت شده و به نظر عرف مناسب با مجالس فسق و فجور باشد ، خواندن و گوش دادن و نيز ياد دادن و شغل قرار دادن آن حرام است . در روايات اسلامی از «ملاهی و غنا» بسيار مذمت شده است ؛ از جمله در روايتي آمده: خانه‌ای كه در آن شراب و آلات لهو و غنا و قمار باشد ، ملائكه به آن خانه وارد نشوند و دعای اهل خانه مستجاب نگردد و بركت از آن خانه رخت بر بندد .[3]
(مسئله 2722) غناي زنان خواننده در مجالس عروسي استثنا شده و حرام نمی‌باشد ؛ ولی بايد مردهای نامحرم صدای آنان را نشنوند و مشتمل بر باطل نباشد . و بنا بر احتياط واجب به مجلس عروسی اكتفا شود و در مجالس جشن ديگر خوانده نشود .
(مسئله 2723) سرودهای مهيجی كه به هنگام جنگ براي تحريک احساسات افراد خوانده مي‌شود اشكال ندارد ؛ همچنين هر سرود يا آهنگی كه مشتمل بر باطل نبوده و از نظر عرف موجب تحريک شهوت و مناسب با مجالس فساد نباشد اشكال ندارد ، و خواندن و گوش دادن و ياد گرفتن و شغل قرار دادن آن جايز مي‌باشد .
(مسئله 2724) اگر كسي شک داشته باشد‌كه سرود يا آهنگی عرفاً مناسب با مجالس فساد و از مصاديق غنای حرام می‌باشد يا نه ، لازم نيست از آن اجتناب نمايد ؛ گرچه احتياط خوب است .
(مسئله 2725) حضور علمی و عملي بانوان در مجامع علمي متناسب در صورتي كه مخالف حجاب شرعاً و مستلزم تضييع حقوق شوهران نباشد مانعي ندارد . ولي با اين حال مطابق آنچه از كتاب و سنت استفاده مي‌شود بهتر است زنان در غير موارد ضرورت و لزوم در اجتماعاتي كه نامحرم وجود دارد ظاهر نشوند و اين استحباب را مراعات كنند و تحريف احكام دين را ننمايند .
(مسئله 2726) تمايل فكري و عملي به ظالمين و حمايت از آنان در انجام گناه و تجاوز به حقوق ، و كار كردن و فعاليت در دستگاه دولتهای كافر يا ظالم اگر موجب حمايت از كفر و ظلم و اعانت به كافر يا ظالم باشد حرام است ؛ مگر اين‌كه در شرايط ويژه‌اي براي پشتيباني از اسلام و مسلمانان باشد .
(مسئله 2727) خريد و فروش و يا اقدام به نشر كتابها و نشريات گمراه كننده كه موجب انحراف در فكر و عقيده يا اخلاق و يا عمل مردم مي‌شود و يا مشتمل بر مطالب باطل و ترويج آن يا دروغ و تهمت و يا هتك و توهين به مقدسات ديني و افراد مؤمن مي‌باشد حرام است . همچنين است خواندن اين‌گونه كتب و نشريات ؛ مگر براي كساني كه به عنوان نهی از منكر درصدد جواب دادن به آنها باشند ، يا كسانی كه خود اهل فكر و تشخيص بوده و هيچ گونه انحرافی در آنان ايجاد نمی‌شود .
(مسئله 2728) اقدام به تأسيس مجامع فرهنگي يا نشر كتب و نشريات مفيد كه موجب تقويت پايه‌هاي عقيدتي، اخلاقي و عملي و يا رشد افكار و بالا رفتن سطح معلومات اجتماعی و دينی مردم مي‌شود از وظايف مهمی است كه شايسته است افراد به اندازة قدرت و توان خود به آن عمل نمايند ؛ و ممانعت از آن جايز نيست .
(مسئله 2729) تقلب در امتحانات و نيز در استخدام جايز نيست . همچنين كسي كه به نظر خودش صلاحيت مسئوليت و شغلی را ندارد نبايد آن را تقبل نمايد ؛ هر چند ديگران او را دارای صلاحيت و شرايط لازم بدانند .
(مسئله 2730) كسي‌كه در ارگان يا مؤسسه‌اي موظف است بدون گرفتن پول از مراجعين كارهاي آنان را انجام دهد ، گرفتن پول يا هر چيزي ديگر در وقت اداری برای آن كار حرام است ؛ بخصوص اگر به‌وسيله رشوه كار خلاف شرع يا قانون انجام دهد و يا حقوق ديگران را تضييع نمايد . ولی برای رشوه دهنده در صورتی كه رسيدن به حق مشروعی يا دفع ظلم از مظلومی متوقف بر آن باشد به مقدار ضرورت اشكال ندارد . همچنين اعمال نفوذ اگر برای گرفتن حق يا دفع ظلمی باشد .
(مسئله 2731) مكروه است انسان كفن فروشی ، قصابی ، حجامت و شكار را شغل خود قرار دهد .