شرايط مستحق زكات
(مسئله 2053) كسي‌كه زكات مي‌گيرد بايد شيعه دوازده امامي باشد ؛ هر چند در مورد چهارم و هفتم (سهم مؤلّفه و سهم سبيل‌الله) اين شرط محل اشكال است .
(مسئله 2054) اگر به شيعه بودن كسي يقين پيدا كند و پس از دادن زكات به او معلوم شود شيعه نبوده ، بايد دوباره زكات را پرداخت كند ؛ بلكه اگر از راه شهادت دو مرد عادل شيعه بودن يا فقر او را احراز كند و بعد خلاف آن ثابت شود ، بنا بر احتياط دوباره آن را پرداخت نمايد .
(مسئله 2055) اگر طفل يا ديوانه‌اي فقير باشد مي‌توان به وليّ او زكات داد ؛ به قصد اين‌كه ملك طفل يا ديوانه باشد و ولي هم به همين قصد بگيرد . و در صورت دسترسي نداشتن به ولي مي‌تواند به اجازة حاكم شرع خودش يا به وسيلة يك نفر امين زكات را به مصرف آنان برساند و هنگام پرداخت نيت زكات نمايد ؛ و چنانچه از سهم فقرا باشد بنا بر احتياط اول زكات را ملك آنان نمايد و سپس به مصرف آنان برساند .
(مسئله 2056) به فقيري كه از راه تكدي مخارج زندگي خود را تأمين مي‌كند مي‌توان زكات داد ؛ به شرط آن‌كه در معصيت مصرف نكند .
(مسئله 2057) به فقيري كه زكات را در معصيت مصرف مي‌كند نمي‌توان زكات داد و نيز بنا بر احتياط واجب به كسي‌كه گناه كبيره را آشكارا انجام مي‌دهد زكات ندهند . همچنين است حكم شرابخوار هر چند پنهاني شراب بخورد .
(مسئله 2058) به كسي‌كه بدهكار است و نمي‌تواند بدهي خود را بدهد ـ اگر چه مخارج او انسان واجب باشد ـ مي‌توان براي پرداخت بدهي زكات داد ؛ ولي اگر زن بلكه بنا بر احتياط واجب هر فرد ديگري كه مخارج او بر انسان واجب است براي مخارج خود قرض كرده ، انسان نمي‌تواند بدهي او را از زكات پرداخت نمايد .
(مسئله 2059) كسي‌كه زكات بر او واجب شده نمي‌تواند زكات را از سهم فقرا به افرادي كه نفقة آنان بر او واجب است پرداخت نمايد ؛ ولي پرداخت زكات توسط ديگران به افراد تحت تكفل كسي‌كه قدرت بر نفقة آنان ندارد يا از دادن نفقة واجب به آنها خودداري مي‌كند اشكال ندارد . و اگر زن بتواند شوهر خود را به پرداخت مخارج مجبور كند نمي‌شود به او زكات داد .
(مسئله 2060) زني كه به عقد موقت درآمده است اگر فقير باشد شوهرش و ديگران مي‌توانند به او زكات بدهند ؛ ولي اگر شوهرش در ضمن عقد شرط كند كه مخارج او را بدهد يا به جهت ديگري دادن مخارجش بر او واجب باشد ، در صورتي كه مخارج آن زن را بدهد يا زن بتواند او را مجبور كند نمي‌شود به آن زن زكات داد .
(مسئله 2061) زن مي‌تواند به شوهر فقير خود زكات بدهد ؛ هر چند شوهر زكات را صرف مخارج روزانة او كند .
(مسئله 2062) اگر فرزند انسان يا پدر او به ازدواج نياز داشته باشد پرداخت هزينة آن از زكات محل اشكال است ، و بنا بر احتياط مخارج آن را از مال خودش بدهد .
(مسئله 2063) مخارج اضافه بر هزينه‌هاي روزمرة فرزند را مانند خريد كتابهاي علمي و ديني مورد احتياج او مي‌توان از راه سهم فقراي زكات تأمين نمود .
(مسئله 2064) سيد مي‌تواند از سيد زكات بگيرد ؛ ولي نمي‌تواند از زكات واجب غير سيد ـ مانند زكات مال و زكات فطره ـ استفاده كند ؛ مگر اين‌كه خمس و وجوه ديگر كفاف هزينة زندگي او را ندهد و ناچار باشد ، كه در اين صورت بنا بر احتياط واجب نبايد از حد ضرورت زندگي تجاوز كند .
(مسئله 2065) زكات مستحب يا صدقات مستحبه ديگر را مي‌توان به سيد داد ؛ هر چند خلاف احتياط است .
(مسئله 2066) ملاک در «سيد بودن» نسبت داشتن با «هاشم» جدّ گرامي پيامبر اكرم(صلی الله علیه و اله وسلم) از ناحيه پدر مي‌باشد ؛ پس كسي‌كه فقط مادرش سيد است مي‌تواند از زكات غير سيد استفاده نمايد .
(مسئله 2067) سيد بودن افراد با شهادت دو مرد عادل يا شهرتي كه موجب اطمينان گردد ثابت مي‌شود ؛ و صرف ادعاي شخصي كفايت نمي‌كند . همچنين عدم سيادت شخصي كه معلوم نيست سيد است يا نه ، با يكي از اين دو راه ثابت مي‌شود .