احكام نماز جمعه
(مسئله 1525) يكي از نمازهاي واجب يوميه «نماز جمعه» است كه در روزهاي جمعه با وجود شرايط آن به جاي نماز ظهر خوانده مي‌شود ؛ در قرآن كريم و احاديث شريف در مورد نماز جمعه سفارش بسيار شده است .
(مسئله 1526) اگر فراهم كردن شرايط نماز جمعه در زمان غيبت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ممكن باشد برپا كردن آن واجب تخييري مي‌باشد ؛ انسان مخير است در روز جمعه نماز ظهر را بخواند يا نماز جمعه را ؛ احوط جمع است يعني هم نماز جمعه را بخواند و هم نماز ظهر را بخواند .
(مسئله 1527) حاضر شدن به نماز جمعه بر كودكان ، ديوانگان ، پيران سالخورده ، بيماران ، نابينايان ، مسافران ، زنان ،كساني‌كه بيش از دو فرسخ از محل برگزاري نماز جمعه فاصله دارند ، كساني‌كه حضور آنان در نماز جمعه ماية آشفتگي نظم اجتماعي مي‌شود و يا دشواري و سختي به همراه دارد و نيز هنگام باريدن باران يا برف واجب نيست ؛ هر چند حاضر شدن آنان موجب بطلان نمازشان نيست و به جاي نماز ظهر محسوب مي‌گردد .
(مسئله 1528) نماز جمعه قضا ندارد و چنانچه كسي آن را ترک كند بايد به جاي آن نماز ظهر را به جا آورد ؛ و اگر وقت نماز ظهر هم گذشته است بايد نماز ظهر را قضا نمايد .
كيفيت نماز جمعه
(مسئله 1529) نماز جمعه همانند نماز صبح دو ركعت است ؛ با اين تفاوت كه مستحب مؤكّد است در ركعت اول آن پس از حمد «سوره جمعه» و در ركعت دوم پس از حمد «سوره منافقين» خوانده شود ؛ و نيز در ركعت اول پيش از رفتن به ركوع يك قنوت ، و در ركعت دوم پس از ركوع يک قنوت بخوانند . همچنين واجب است پيش از شروع در نماز به تفصيلي كه در مسائل آينده خواهد آمد دو خطبه خوانده شود .
(مسئله 1530) نمازگزار در نماز جمعه بايد توجه داشته باشد كه در ركعت دوم پس از قنوت به ركوع نرود ؛ و اگر رفت نماز باطل مي‌شود .
(مسئله 1531) شک در تعداد ركعات نماز جمعه ـ همانند نماز صبح ـ موجب بطلان نماز مي‌گردد . همچنين نماز جمعه در ساير احكام حكم نماز دو ركعتي را دارد .
(مسئله 1532) بنا بر احتياط امام جمعه حمد و سوره نماز جمعه را بلند بخواند .
وقت نماز جمعه
(مسئله 1533) بنا بر احتياط بايد اول ظهر شرعي بلافاصله اذان و سپس خطبه‌هاي جمعه شروع شود ؛ و خواندن خطبه پيش از ظهر خلاف احتياط است ؛ مگر اين‌كه امام جمعه پس از داخل شدن وقت ، مقدار واجب خطبه را تكرار كند .
(مسئله 1534) بنا بر احتياط واجب بايد تا زماني كه ساية شاخص به اندازه دو هفتم آن شود (حدود يک ساعت بعد از ظهر شرعي) نماز جمعه تمام شده باشد ؛ و اگر تا اين زمان به اتمام نرسيده باشد نماز ظهر را هم بخوانند .
(مسئله 1535) اگر شک كنند كه وقت جمعه هنوز باقي است يا نه ، نماز جمعه صحيح است .
(مسئله 1536) اگر در وسط نماز جمعه وقت آن بگذرد ، چنانچه يک ركعت آن در وقت واقع شده باشد صحيح است ؛ وگرنه بنا بر احتياط نماز جمعه را تمام كرده و نماز ظهر را هم بخوانند .
شرايط برگزاري نماز جمعه
(مسئله 1537) در نماز جمعه علاوه بر شرايط عمومي كه براي صحت نماز گفته شده است چهار شرط ديگر هم وجود دارد:
1ـ نماز جمعه بايد حتما به جماعت خوانده شود .
2ـ حداقل تعداد نمازگزاران با امام جمعه بايد هفت نفر مرد بالغ و عاقل و بنا بر احتياط واجب غير مسافر باشند ؛ و اگر مجموع امام و مأموم پنج نفر هم باشند نماز صحيح است .
3ـ امام جمعه به تفصيلي كه خواهد آمد پيش از نماز دو خطبه بخواند .
4ـ بين دو محلي كه نماز جمعه برپا مي‌شود حداقل يك فرسخ شرعي (حدود پنج هزار و هفتصد و پنجاه متر) فاصله باشد.
(مسئله 1538) هنگامي‌كه نماز جمعه با شرايط لازم برپا شود ، كسي‌كه هنگام خواندن خطبه‌ها ـ هر چند از روي عمد ـ حضور نداشته مي‌تواند در نماز شركت كند ؛ بلكه كسي هم كه به ركوع ركعت دوم رسيده مي‌تواند اقتدا نمايد و پس از سلام امام ركعت دوم را خودش بخواند ، و در اين صورت نماز جمعة او صحيح است .
خطبه‌هاي نماز جمعه
(مسئله 1539) هر يک از دو خطبه نماز جمعه بنا بر احتياط واجب بايد مشتمل بر حمد و ثناي خدا ، صلوات بر پيامبر و آل پيامبر(صلی الله علیه و اله و سلم) ، دعوت مردم به تقوا و پرهيزكاري و نيز يک سوره كامل باشد ؛ و بنا بر احتياط بايد خطبه دوم مشتمل بر صلوات بر ائمة معصومين(علیهم السلام) همراه با نام آنان و طلب آمرزش براي مؤمنان باشد .
(مسئله 1540) حمد و ثناي خدا و صلوات بر پيامبر و آل پيامبر(صلی الله علیه و اله و سلم) بنا بر احتياط بايد به عربي گفته شود ؛ ولي دعوت به تقوا و موعظه و تذكرات و بيان مسائل سياسي و اجتماعي به زبان حاضرين مانعي ندارد ؛ و اگر مستمعين اهل زبانهاي مختلف باشند ، خوب است امام جمعه به اندازة قدرت با همة آن زبانها صحبت نمايد .
(مسئله 1541) بنا بر احتياط در حمد و ثناي خداوند و صلوات بر پيامبر و آل پيامبر(صلی الله علیه و اله و سلم) و دعوت مردم به تقوا و خواندن يك سورة كامل در دو خطبه ترتيب مراعات گردد .
(مسئله 1542) خطبه‌هاي جمعه را بايد شخص امام جمعه در حال ايستاده و با صداي رسا بخواند ؛ و شايسته است به گونه‌اي بلند خوانده شود كه همة حاضرين بشنوند و يا به وسيلة بلندگو صدا به همه منتقل شود . همچنين واجب است ميان دو خطبه ـ گرچه با اندكي نشستن ـ فاصله شود .
(مسئله 1543) بنا بر احتياط واجب امام جمعه در حال خطبه بايد با وضو باشد .
(مسئله 1544) مستحب است امام جمعه در حال خطبه عمامه بر سر نهاده و به عصا يا اسلحه تكيه نمايد و هنگام اذان روي منبر بنشيند و پيش از شروع خطبه‌ها به حاضرين سلام كند ، و بر مستمعين واجب كفايي است كه جواب سلام امام را بدهند .
(مسئله 1545) بنا بر احتياط واجب حاضرين بايد به خطبه‌ها گوش داده و سكوت را رعايت نمايند و از خواندن نمازهاي نافله بپرهيزند ؛ همچنين بنا بر احتياط به طرف خطيب نشسته و مثل حال نماز باشند و به راست و چپ و پشت سر نگاه نكنند و جابجا نشوند . ولي پس از پايان خطبه‌ها صحبت كردن و جابجا شدن و نگاه به چپ و راست مانعي ندارد .
(مسئله 1546) اگر مأمومين اموري را كه در مسئله قبل گفته شد رعايت نكنند خلاف احتياط عمل كرده‌اند ، ولي نماز جمعة آنان صحيح است .
(مسئله 1547) شعارها و تكبيرهايي كه در وسط خطبه‌ها گفته مي‌شود هرچند خلاف احتياط است ولي به صحت نماز ضرري نمي‌رساند .
شرايط امام جمعه
(مسئله 1548) امام جمعه بايد عاقل ، بالغ ، مرد ، مؤمن ، حلال زاده و عادل باشد و توانايي خواندن خطبه‌ها را در حال ايستاده داشته باشد و بنا بر احتياط واجب بيماري خوره يا پيسي نمايان نداشته و نيز حد شرعي نخورده باشد . همچنين بنا بر احتياط واجب بايد امام جمعه از طرف مجتهد واجد شرايط حاكميت منصوب باشد . و اگر چند مجتهد واجد شرايط باشند ، از طرف مجتهدي كه واجد شرايط و متصدي اداره شئون اجتماعي و سياسي مسلمين است نصب شده باشد و اگر اداره اين شئون در اختيار مجتهد واجد شرايط نيست ، امام جمعه بنا بر احتياط واجب بايد مجتهد لايق اين مقام و يا از طرف چنين مجتهدي منصوب باشد ؛ و اگر امام جمعه واجد شرايط نباشد حضور در آن جمعه واجب نبوده و نماز صحيح نيست .
(مسئله 1549) شايسته است امام جمعه مردي مخلص ، مهذّب ، شجاع ، صريح ، قاطع ، باوقار ، سخنگو ، داراي فصاحت و بلاغت ، آشنا به اوضاع جهان اسلام و آگاه به مصالح اسلام و مسلمانان باشد ، و در خطبه‌ها به مسائل اجتماعي ، سياسي ، مصالح مسلمانان و نيازهاي مادي و معنوي آنان بپردازد ؛ و بكوشد به وسيلة خطبه‌ها به آگاهي و رشد معنوي و سياسي مردم بيفزايد .