موارد تيمم
در هفت مورد بايد به جای وضو يا غسل تيمم نمود:
اول از موارد تيمم
(مسئله614) چنانچه تهيه آب به اندازه وضو يا غسل كردن ممكن نباشد بايد تيمم نمايد .
(مسئله615) اگر انسان در آبادي باشد بايد براي تهيه آب وضو يا غسل به قدري جستجو كند كه از پيدا شدن آن نا اميد شود و اگر در بيابان باشد ، چنانچه زمين آن پست و بلند است و يا به واسطه درخت و مانند آن عبور در آن زمين مشكل است بايد در هر يك از چهار سمت به اندازه پرتاب يك تير قديمي كه كمان پرتاب مي‌كردند ، يعني حدود دويست گام در جستجوي آب برود .
و اگر زمين اين‌گونه نيست بايد در هر طرف به اندازه پرتاب دو تير يعني حدود چهار صد گام جستجو نمايد ، و بنا بر احتياط واجب به جستجوي چهار خط راست و چپ و جلو و عقب قناعت نكند و همه دايره محيط به خود را تا دويست يا چهارصد گام جستجو نمايد ؛ بلكه بنا بر احتياط واجب در اين زمان كسي كه وسيله نقليه دارد و برايش مشكل نيست تا مقداري كه مأيوس شود از تحصيل آب جستجو نمايد .
(مسئله616) اگر بعضي از چهار طرف هموار و بعضي ديگر پست و بلند يا عبور در آن مشكل باشد در طرفي كه هموار است به اندازه چهارصد گام و در طرفي كه اين‌گونه نيست به اندازه دويست گام جستجو نمايد .
(مسئله617) در هر طرفي كه يقين دارد آب وجود ندارد جستجو لازم نيست .
(مسئله618) كسي‌كه وقت نماز او تنگ نيست و براي تهيه آب وقت دارد ، چنانچه يقين يا اطمينان دارد در محل دورتر از مقداري كه بايد جستجو كند آب هست در صورتي كه مانعي نباشد و مشفت نداشته باشد بايد براي تهيه آب به آنجا هم برود ، ولي اگر يقين يا اطمينان ندارد كه آب هست رفتن به آن محل لازم نيست .
(مسئله619) براي يافتن آب لازم نيست كه خود انسان جستجو نمايد ، بلكه اگر كسي را كه گفته او موجب اطمينان است براي تهيه آب بفرستد كافي است و اگر پس از جستجو آب پيدا نكند و با تيمم نماز بخواند و پس از نماز معلوم شود در جايي كه جستجو كرده آب وجود داشته نماز او صحيح است ، هرچند بنا بر احتياط مستحب مخصوصا اگر وقت باقي باشد دوباره بخواند .
(مسئله620) اگر احتمال دهد كه در منزل يا داخل بار سفر يا جاي ديگر آب هست بايد به قدر جستجو نمايد كه به نبودن آب يقين پيدا كند يا نااميد شود .
(مسئله621) اگر پيش از وقت نماز جستجو نمايد و آب پيدا نكند و تا هنگام نماز همان‌جا بماند لازم نيست دوباره به جستجوي آب برود ، مگر اين‌كه گمان كند يا احتمال دهد آب پيدا شده باشد ، كه در اين صورت بنا بر احتياط واجب بايد دوباره جستجو نمايد ، همچنين است اگر پس از داخل شدن وقت نماز جستجو كند و آب پيدا نكند و تا وقت نماز ديگر در همان‌جا بماند .
(مسئله622) اگر جستجوي آب به قدري سخت باشد كه نتواند تحمل كند يا به گونه‌اي باشد كه بر جان يا مال قابل توجه خود بترسد و يا وقت نماز به قدري تنگ باشد كه هيچ نتواند جستجو كند جستجو لازم نيست ، ولي اگر بتواند مقداري جستجو كند به همان مقدار جستجو لازم است .
(مسئله623) اگر در جستجوي آب نرود تا وقت نماز تنگ شود معصيت كرده ولي نمازش با تيمم صحيح است ، هر چند خوب است بنا بر احتياط مستحب قضايي آن را به جا آورد .
(مسئله624) كسي‌كه يقين دارد آب پيدا نمي‌كند چنانچه دنبال آب نرود و با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمدكه اگر جستجو مي‌كرد آب پيدامي‌شد نمازش باطل است.
(مسئله625) اگر در وسعت وقت در جستجوي آب نرود و نماز را با تيمم بخواند نمازش باطل است ، هر چند معلوم شود كه واقعا آب وجود نداشته و يا دسترسي به آن ممكن نبوده است ، مگر اين‌كه تيمم و نماز را با قصد قربت انجام داده باشد كه در صورت عدم وجود آب نمازش صحيح مي‌باشد .
(مسئله626) كسي‌كه يقين دارد وقت نماز تنگ است چنانچه بدون جستجو با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد كه براي جستجو وقت داشته احتياط واجب آن است كه دوباره نمازش را بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد .
(مسئله627) اگر بعد از داخلشدن وقت نماز يا پيش از آن وضو داشته باشد و بداند يا دو شاهد عادل خبر دهند كه اگر وضوي خود را باطل كند آب پيدا نمي‌شود يا نمي‌تواند وضو بگيرد ، چنانچه بتواند بدون ضرر و مشقت وضوي خود را نگه دارد نبايد آن را باطل كند ، بلكه اگر احتمال صحيح عقلايي هم بدهد كه اگر وضوي خود را باطل كند تهيه آب ممكن نمي‌شود ، يا نمي‌تواند وضو بگيرد ، بنا بر احتياط واجب آن را باطل نكند چه پيش از وقت نماز باشد يا بعد از آن .
(مسئله628) كسي‌كه فقط به مقدار وضو يا غسل آب دارد ، چنانچه بداند يا دو شاهد عادل خبر دهند كه اگر آب را بريزد ديگر پيدا نمي‌كند ، ريختن آن جايز نيست ، چه پيش از وقت نماز باشد يا بعد از آن ، همچنين است بنا بر احتياط واجب اگر احتمال صحيح عقلايي بدهد كه آب پيدا نمي‌كند .
(مسئله629) كسي‌كه بداند يا دو شاهد عادل خبر دهند كه آب پيدا نمي‌كند ، چنانچه وضوي خود را باطل كند يا آبي كه دارد بريزد معصيت كرده ، ولي نمازش با تيمم صحيح است ، اگر چه احتياط مستحب آن است كه قضاي آن نماز را بخواند .
دوم از موارد تيمم
(مسئله630) اگر به دليل پيري ، ترس از دزد يا جانوران و يا نداشتن وسيله‌اي كه با آن آب فراهم كند دسترسي به آب پيدا نكند ، بايد تيمم نمايد ، همچنين است اگر يافتن آب يا استعمال آن چندان براي او مشقت دارد كه نوع مردم آن را تحمل نمي‌كنند ، ولي اگر آب در چاه باشد و براي بيرون آوردن آن وسايلي لازم باشد بايد تهيه و يا كرايه نمايد، هر چند به چند برابر قيمت معمول باشد ، اما اگر تهيه وسايل ياخريدن آب به قدري هزينه مي‌خواهد كه نسبت به حال او ضرر غير قابل تحمل دارد واجب نيست تهيه نمايد .
سوم از موارد تيمم
(مسئله631) اگر از استعمال آب بر جان خود بترسد يا بترسد كه به واسطه استعمال آن بيماري يا عيبي در او پيدا شود يا بيماري او طول بكشد يا شدت پيدا كند و يا به سختي معالجه شود بايد تيمم نمايد ، ولي اگر آب گرم براي او ضرر ندارد بايد آب گرم تهيه كند و با آن وضو بگيرد يا غسل كند .
(مسئله632) لازم نيست يقين كند كه آب براي او ضرر دارد ، بلكه اگر طوري احتمال دهد كه در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال براي او ترس پيدا شود بايد تيمم نمايد .
(مسئله633) اگر به واسطه يقين يا ترس از ضرر تيمم كند و پيش از نماز بفهمد كه آب برايش ضرر ندارد ، تيمم او باطل است ، و اگر بعد از نماز بفهمد بنا بر احتياط واجب دوباره نمازش را بخواند .
(مسئله634) كسي‌كه مي‌داند آب براي او ضرر ندارد ، چنانچه غسل كند و يا وضو بگيرد و بعد بفهمد آب براي او ضرر داشته است ، وضو و غسل او خالي از اشكال نيست .
چهارم از موارد تيمم
(مسئله635) اگر از استعمال آب بر جان خود يا زن و فرزند و يا همراهانش بترسد ، به طوري كه اگر آب را به مصرف وضو يا غسل برساند خود او يا همراهانش از تشنگي تلف و يا مريض مي‌شوند يا به قدري تشنه مي‌شوند كه تحمل آن مشقت دارد ، بايد تيمم نمايد ، و نيز اگر بترسد حيواني مانند اسب ، استر و غير آن كه همراه اوست و معمولا سرش را براي خوردن نمي‌برند از تشنگي بميرد بايد تيمم كند ، هر چند حيوان مال خودش نباشد همچنين است اگر كسي كه حفظ جان او واجب است به طوري تشنه باشد كه اگر انسان آب را به او ندهد تلف شود .
پنجم از موارد تيممجواب
(مسئله636) اگر ناچار باشد آبي كه همراه دارد به مصرف پاك كردن بدن يا لباس نجس خود برساند بايد تيمم كند ، ولي چنانچه چيزي نداشته باشد كه بر آن تيمم كند بايد آب را به مصرف وضو برساند و با بدن يا لباس نجس نماز بخواند ، و در صورت اول بنا بر احتياط پيش از تيمم بدن يا لباس خود را تطهير نمايد .
ششم از موارد تيمم
(مسئله637) اگر غير از آب يا ظرفي كه استعمال آن حرام است آب يا ظرف ديگري ندارد مثلا آب يا ظرفش غصبي است و غير از آن آب يا ظرف ديگري ندارد بايد به جاي وضو يا غسل تيمم كند .
هفتم از موارد تيمم
(مسئله638) چنانچه وقت نماز به قدري تنگ باشد كه اگر بخواهد وضو بگيرد يا غسل كند تمام يا مقداري از نماز او در خارج وقت خوانده مي‌شود ، بايد تيمم نمايد .
(مسئله639) اگر وضو و تيمم يک اندازه وقت مي‌گيرد بايد وضو بگيرد ، و در صورتي كه شک دارد اگر وضو بگيرد يا غسل كند وقت براي نماز مي‌ماند يا نه ، بايد تيمم كند و نماز بخواند .
(مسئله640) اگر عمدا نماز را به قدري تأخير بيندازد كه وقت وضو يا غسل نداشته باشد معصيت كرده ، ولي نماز او با تيمم صحيح است ، اگر چه احتياط آن است كه قضايي آن نماز را نيز بخواند .
(مسئله641) كسي‌كه آب دارد ولي به واسطه تنگي وقت تيمم كرده ، چنانچه بعد از نماز و گذشتن زماني كه براي وضو كافي است آبي كه داشته از دستش برود براي نماز بعد بايد دوباره تيمم كند و تيمم سابق كافي نيست ، ولي اگر در بين نماز اول يا بعد از آن بدون فاصله آبي كه داشته از دستش برود تيمم سابق كفايت مي‌كند ، هرچند احوط آن است كه دوباره تيمم نمايد .
(مسئله642) كسي‌كه به خاطر تنگي وقت وظيفه‌اش تيمم بوده چنانچه خلاف وظيفه‌اش وضو يا غسل به جا آورد و نماز بخواند ، اگر به قصد بودن بر طهارت وضو يا غسل را انجام داده باشد نماز او صحيح است ، ولي اگر به نيت همان نماز انجام داده باشد خالي از اشكال نمي‌باشد ، هر چند صحت آن نيز خالي از وجه نيست .
(مسئله643) اگر انسان به قدري وقت دارد كه مي‌تواند وضو بگيرد يا غسل كند و نماز را بدون كارهاي مستحبي آن بخواند ، بايد غسل كند يا وضو بگيرد و نماز را بدون كارهاي مستحبي آن به جا آورد ، بلكه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد بايد غسل كند يا وضو بگيرد و نماز را بدون سوره بخواند .
(مسئله644) كسي‌كه خيال مي‌كرد براي وضو يا غسل وقت ندارد و با تيمم نمازش را به جا آورد و بعد فهميد وقت داشته است ، بنا بر احتياط پس از وضو يا غسل نمازش را دوباره بخواند .