مسائل محتضر
(مسئله675) هنگامي‌كه انسان بيم مرگ دارد و يا نشانه‌هاي آن را در خود احساس مي‌كند واجب است با شتاب هر چه تمامتر نسبت به پرداخت حقوق مالي و ديگر حقوقي كه از طرف پروردگار متعال به ذمه دارد اقدام نمايد . پس آنچه از نماز ، روزه ، خمس ، زكات و بدهي‌هاي مردم كه وقت آن رسيده و مي‌تواند قضا و پرداخت نمايد به انجام آن اقدام نمايد و آنچه را نقداً نمي‌تواند انجام دهد به شخص مورد اعتمادي وصيت كند كه پس از مرگ او آنها را به بهترين وجهي انجام دهند .
(مسئله676) واجب است نسبت به چيزهايي كه بر ذمه اوست ، يا امانتهايي كه در دست اوست اعتراف نمايد و بر آن شاهد بگيرد ، تا مطمئن شود كه به خوبي حفظ مي‌شود و به صاحبانش مسترد مي‌گردد ، همچنين بر او واجب است كه نسبت به توبه و طلب آمرزش و پرداخت كفاراتي كه بر گردن دارد سريعا اقدام نمايد تا از پيامدهاي گناهان خود را رها سازد .
(مسئله677) مستحب است كه انسان به هنگام جان دادن و در همه اوقات به وحدانيت خداوند متعال ، رسالت پيامبر اكرم(ص) ، ولايت ائمه اطهار(ع) و به همه عقايد حقه شهادت بدهد و همواره آن را به خاطر بسپارد تا در دلش جاي بگيرد و گرفتار وسوسه‌هاي شيطاني نشود .
(مسئله678) مستحب است آخرين كلمه‌اي كه بر زبان انسان جاري مي‌شود كلمه طيبه «لا اله الا الله» باشد كه بر اساس روايات معتبر چنين شخصي اهل بهشت است .
(مسئله679) مسلماني را كه در حال احتضار (جان دادن) است و به او «محتضر» مي‌گويند بنا بر احتياط واجب بايد طوری به پشت بخوابانند كه كف پاهاي او به طرف قبله قرار گيرد ، و اگر خواباندن او به اين صورت ممكن نيست ، تا اندازه ممكن به اين دستور عمل كنند ، و چنانچه خواباندن او به هيچ وجه ممكن نباشد او را رو به قبله بنشانند ، و اگر آن هم نشود او را به پهلوي راست يا چپ رو به قبله بخوابانند . و بنا بر احتياط واجب بايد تا وقتي كه غسل ميت تمام نشده او را مثل محتضر رو به قبله بخوابانند . ولي پس از تمام شدن غسل مثل وقتي كه بر او نماز خوانده مي‌شود بخوابانند .
(مسئله680) بنا بر احتياط واجب رو به قبله كردن محتضر بر هر مسلمان واجب است لكن در صورت امكان از خود او و اگر امكان ندارد از وليّ او اجازه بگيرند .
(مسئله681) مستحب است شهادتين و اقرار به ائمه اطهار (ع) و ساير عقايد حقّه را به محتضر طوري تلقين كنند كه بفهمد ؛ و تا وقت مرگ تكرار نمايند .
(مسئله682) مستحب است كسي را كه سخت جان مي‌دهد ـ چنانچه ناراحت نمي‌شود ـ به جايي كه نماز مي‌خوانده ببرند ؛ همچنين مستحب است براي راحت شدن محتضر سوره‌هاي مباركه: «يس ، الصّافات ، احزاب» و نيز «آيه الكرسي و آيه 54 از سوره اعراف و سه آيه آخر سوره بقره» بلكه هر چه از قرآن ممكن باشد بر بالين او بخوانند .
(مسئله683) مستحب است اين دعاها را طوری به محتضر تلقين كنند كه بفهمد:
اللَّهُمَّ اغْفِرلِيَ الْكَثِيرِ مِنْ مَعَاصيكِ وَ اقْبَلْ مِنِّي الْيَسيرَ مِنْ طَاعَتِكَ ، يَا مَنْ يَقْبَلُ الُيَسيرَ وَ يَعْفُو عَنِ الْكَثِيرِ ، إقْبَلْ مِنِّي الْيَسيرَ وَ اعْفُ عَنِّي الْكَثيرَ ، إنَّكَ أنتَ الْعَفُوُّ الْغَفُورُ ، أللَّهُمَّ ارْحَمْنِي فَإنَّكَ رَحِيمٌ .
(مسئله684) تنها گذاشتن محتضر و گذاشتن چيز سنگين روی شكم او و بودن جنب و حائض نزد او و همچنين حرف زدن زياد و گريه كردن و تنها گذاشتن زنها نزد او مكروه است .