نماز ميت و احكام آن 

(مسئله736) نماز خواندن بر ميت مسلمان حتي كودكي كه شش سال او تمام شده واجب است ؛ و بنا بر احتياط واجب بر كودكي كه شش سال او تمام نشده ولي نماز را درك مي‌كرده است نيز خوانده شود ، ولي بايد پدر و مادر بچه يا يكي از آنان مسلمان باشند .

(مسئله737) نماز ميت بايد بعد از غسل و حنوط و كفن كردن او خوانده شود ؛ و اگر پيش از اينها يا در بين اينها بخوانند ، اگر چه از روي فراموشي يا ندانستن مسئله باشد كافي نيست .

(مسئله738) شرايطي مانند وضو يا تيمم داشتن ، جنب نبودن ، پاكي بدن و لباس و غصبي نبودن آن كه در نمازهاي يوميه معتبر مي‌باشد در نماز ميت شرط نيست ؛ اگر چه احتياط مستحب آن است كه تمام چيزهايي را كه در نمازهاي ديگر لازم است رعايت كند و بنا بر احتياط واجب مبطلات نمازهاي ديگر را در وسط نماز ميت ترك نمايد و عورت خود را هم بپوشاند .

(مسئله739) كسي‌كه قصد خواندن نماز ميت را دارد بايد رو به قبله بايستد ، و ميت را به پشت در برابر او به گونه‌اي بخوابانند كه سر ميت به سمت راست و پاهاي او به سمت چپ نمازگزار قرار گيرد .

(مسئله740) بنا بر احتياط واجب مكان نمازگزار در نماز ميت نبايد غصبي و يا از جاي ميت پست‌تر يا بلندتر باشد ؛ ولي پستي و بلندي مختصر اشكال ندارد . و نيز نبايد ميان نمازگزار و ميت چيزي مانند پرده و ديوار فاصله شود ؛ ولي اگر ميت در تابوت و مانند آن باشد اشكال ندارد .

(مسئله741) نمازگزار بايد از ميت دور نباشد ؛ ولي اگر كسي كه نماز ميت را به جماعت مي‌خواند از ميت دور باشد ، چنانچه صفها به يكديگر متصل باشد اشكال ندارد .

(مسئله742) نمازگزار بايد مقابل ميت بايستد؛ولي اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف ميت بگذرد ، نماز كساني كه مقابل ميت نيستند اشكال ندارد .

(مسئله743) در وقت خواندن نماز بايد عورت ميت پوشيده باشد ؛ واگر كفن كردن او ممكن نيست بايد به هر وسيله ديگر كه ممكن است عورت او را بپوشانند .

(مسئله744) كسي‌كه مي‌خواهد بر ميت نماز بخواند بايد ايستاده و با قصد قربت نماز را بخواند و هنگام نيت ، ميت را معين كند ؛ و چنانچه كسي نباشد كه بتواند ايستاده بخواند مي‌توان نشسته به جا آورد .

(مسئله745) اگر ميت وصيت كرده باشد كه شخص معيني بر او نماز بخواند احتياط واجب آن است كه آن شخص از وليّ ميت اجازه بگيرد ؛ و بر ولي هم واجب است اجازه دهد .

(مسئله746) جايز است بر ميت چند مرتبه نماز بخوانند ؛ مخصوصا اگر ميت اهل علم و تقوا باشد .

(مسئله747) اگر از روي عمد و يا فراموشي و يا به جهت عذري ميت را بدون نماز دفن كرده باشند و يا پس از دفن معلوم شود نمازي كه بر او خوانده‌اند باطل بوده ، بايد تا هنگامي كه پيكر او متلاشي نشده نماز را با شرايطي كه گفته شد به قبر او بخوانند .

   دستور نماز ميت

(مسئله748) نماز ميت پنج تكبير دارد ؛ و اگر نمازگزار پنج تكبير به اين ترتيب بگويد كافي است:

*پس از نيت و گفتن تكبير اول بگويد: أشْهَدُ أنْ لاإلهَ إلّااللّهُ وَ أنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ .

*پس از گفتن دومين تكبير بگويد: أللّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد .

*پس از گفتن تكبير سوم بگويد: أللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤمِنينَ وَ الْمُؤمِنات .

*پس از چهارمين تكبير اگر ميت مرد باشد بگويد: أللّهُمَّ اغْفِرْ لِهَذَا الْمَيِّت . و اگر ميت زن باشد بگويد: أللّهُمَّ اغْفِرْ لِهَذِهِ الْمَيِّت . و بعد تكبير پنجم را بگويد .

و بهتر است نمازگزار پنج تكبير نماز ميت را به اين ترتيب بگويد:

*پس از نيت و گفتن تكبير اول بگويد: أشْهَدُ أَنْ لاإلهَ إلّااللّهُ وَحْدَهُ لاشَريكَ لَهُ ، وَ أَشهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ ، أَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشيراً وَ نَذيراً بَيْنَ يَدَيِ السّاعَةِ .

*پس از دومين تكبير بگويد: أللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ بارِكْ عَلي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد ، وَارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ كَأَفْضَلِ ما صلَّيْتَ وَ بارَكْتَ و َتَرَحَّمْتَ عَلي إبْراهيمَ وَ آلِ إبْراهيمَ إنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ ، وَ صَلِّ عَلي جَميعِ الْأَنْبِياءِ وَ الْمُرْسَلينَ وَالشُّهَداءِ وَالصِّدِّيقينَ و َ جَميعِ عَبادِ اللّهِ الصّالِحينَ .

*پس از تكبير سوم بگويد: أللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤمِنينَ وَ الْمُؤمِناتِ وَ الْمُسْلِمينَ وَ الْمُسْلِماتِ ألأَحْياءِ مِنْهُم ْوَالْأَمْواتِ تابِعْ بَيْنَنَا وَ بَيْنَهُمْ بِالْخَيْراتِ إنَّكَ مُجيبُ الدَّعَواتِ ، إنَّكَ عَلَي كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ .

*پس ازچهارمين تكبير چنانچه ميت مرد است بگويد: أللّهُمَّ إنَّ هَذا عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدِكَ وَابْنُ أَمَتِكَ نَزَلَ بِكَ وَ أنتَ خَيْرُ مَنزُولٍ بِه ، أللّهُمَّ إنّا لانَعْلَمُ مِنْهُ إلّا خَيْراً وأَنْتَ أعْلَمُ بِه مِنّا ، أللّهُمَّ إنْ كانَ مُحْسِناً فَزِدْ في إحْسانِهِ وَ إنْ كانَ مُسيئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَ اغْفِرْلَنا وَ لَهُ ، أللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَكَ في أعْلي عِلّيينَ وَ اخْلُفْ عَلي أهْلِهِ فِي الْغابِرينَ وَ ارْحَمْهُ بِرَحْمَتِكَ يا أَرْحَمَ الرّاحِمِينَ و بعد تكبير پنجم را بگويد؛ ولي اگر ميت زن است بعد از تكبير چهارم بگويد: أللّهُمَّ إنَّ هَذِهِ أمَتُكَ وَ ابْنَةُ عَبْدِكَ وَ ابْنَةُ أمَتِكَ نَزَلَتْ بِكَ وَ أنْتَ خَيْرُ مَنْزُول بِه ، أللّهُمَّ إنَّا لانَعْلَمُ مِنْهَا إلَّا خَيْراً وَ أنتَ أعْلَمُ بِهَا مِنَّا ، أللَّهُمَّ إن كَانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فِي إحْسَانِهَا وَ إن كَانَت مُسِيئَةً فَتَجَاوَزْ عَنْهَا وَ اغْفِرلَنَا وَ لَهَا أللَّهُمَّ اجْعَلْهَا عِنْدَكَ فِي أعْلَي عِلِّيِّينَ وَ اخْلُفْ عَلَي أهْلِهَا فِي الْغَابِرينَ وَ ارْحَمْهَا بِرَحْمَتِكَ يا أرْحَمَ الرَّاحِمِينَ . بعد تكبير پنجم را بگويد .

(مسئله749) چنانچه ميت از منافقين باشد به چهار تكبير قناعت كند و بعد از تكبير چهارم به جاي دعا به او بگويد: أللَّهُمَّ اخْزِ عَبْدَكَ فِي عِبَادِكَ وَ بِلادِكَ ، أللّهُمَّ أصْلِهِ أشَدَّ نَارِكَ ، أللَّهُمَّ أذِقْهُ حَرَّ عَذَابِكَ فَإنَّهُ كَانَ يُوَالِي أعْدَائَكَ وَ يُعَادِي أوْلِيَائَكَ وَ يُبْغِضُ أهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكَ .

(مسئله750) اگر ميت مستضعف فكري باشد پس از تكبير چهارم بگويد: أللَّهُمَّ اغْفِر لِلَّذِينَ تَابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ ، وَقِهِم عَذَابَ الْجَحِيم . و سپس تكبير پنجم را بگويد .

(مسئله751) اگر نمازگزار مذهب ميت را نمي‌داند بعد از تكبير چهارم بگويد: أللَّهُمَّ إنَّ هَذِهِ النَّفْسَ أنْتَ أحْيَيْتَهَا وَ أنتَ أمَتَّهَا ، أللَّهُمَّ وَلِّهَا مَاتَوَلَّتْ وَ احْشُرْهَا مَعَ مَنْ أحَبَّتْ ؛ و سپس تكبير پنجم را بگويد .

(مسئله752) چنانچه ميت بچه باشد پس از تكبير چهارم بگويد: أللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لأبَوَيْهِ وَ لَنَا سَلَفاً و فَرَطاً و أجراً . و سپس تكبير پنجم را بگويد .

(مسئله753) مستحب است نمازگزار پس از تكبير پنجم بگويد: رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةًً وَ فِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ .

(مسئله754) بنا بر احتياط در همه اين دعاها معناي آن را قصد كند و تنها حكايت الفاظ نباشد .

(مسئله755) بايد تكبيرها و دعاها را طوري پشت سر هم بخواند كه نماز از صورت خود خارج نشود ؛ و علاوه بر آنچه گفته شد خواندن دعاهاي ديگر و نيز آيات قرآن جايز مي‌باشد .

(مسئله756) كساني‌كه نماز ميت را به جماعت مي‌خوانند بايد تكبيرها و دعاهاي آن را هم بخوانند .

(مسئله757) اگر كسي دعاها را از حفظ نداشته باشد مي‌تواند از روي كتاب بخواند.

(مسئله758) اگر دو يا چند ميت باشد نمازگزار مي‌تواند براي هركدام جدا نماز بخواند ، و يا اين‌كه بر همه آنها يك نماز بخواند و بعد از تكبير چهارم ضميرها را تثنيه يا جمع بياورد ؛ و در اين صورت بايد همه جنازه‌ها را در جلوی نمازگزار مرتب و پهلوي هم بگذارند .

   مستحبات نماز ميت

(مسئله759) چند چيز در نماز ميت مستحب است:

اول: كسي‌كه نماز ميت را مي‌خواند با وضو يا غسل و يا تيمم باشد ، و بنا بر احتياط مستحب در صورتي تيمم كند كه وضو يا غسل ممكن نباشد يا بترسد كه اگر وضو بگيرد يا غسل كند به نماز ميت نرسد .

دوم: در صورتي كه ميت مرد است امام جماعت يا كسي كه فرادي به او نماز مي‌خواند مقابل وسط قامت او بايستد ؛ و اگر ميت زن است مقابل سينه‌اش بايستد .

سوم: بدون كفش نماز ميت را بخواند .

چهارم: در هر تكبير دستها را بلند كند .

پنجم: فاصله او با ميت به قدري كم باشد كه اگر باد لباسش را حركت دهد به جنازه برسد .

ششم: نماز ميت را به جماعت بخواند .

هفتم: امام جماعت تكبيرها و دعاها را بلند بخواند و كساني كه با او نماز مي‌خوانند آهسته بگويند.

هشتم: در جماعت اگر چه مأموم يك نفر باشد پشت سر امام بايستد .

نهم: نمازگزار به ميت و مؤمنين زياد دعا كند .

دهم: پيش از نماز سه مرتبه به قصد رجاء و اميد ثواب بگويد: «الصَّلاة» .

يازدهم: نماز را در جايي بخوانند كه مردم براي نماز ميت بيشتر به آنجا مي‌روند .

دوازدهم: اگر زن حائض نماز ميت را به جماعت مي‌خواند در صف جداگانه‌اي بايستد.

(مسئله760) خواندن نماز ميت در مساجد ـ به جز مسجدالحرام ـ مكروه است .