ستر بدن در نماز

(مسئله858) نمازگزار اگر مرد باشد بايد هنگام خواندن نماز ـ هر چند كسي او را نبيند ـ عورتين خود را بپوشاند و بهتر است از ناف تا زانو را بپوشاند . و اگر نمازگزار زن باشد بايد تمام بدن را بپوشاند ، ولي پوشاندن صورت به اندازه‌اي كه در وضو شسته مي‌شود و دست تا مچ و پا تا مچ لازم نيست ،  اما براي آن‌كه يقين كند مقدار واجب را پوشانده است بايد مقداري از اطراف صورت و قدري پايين‌تر از مچ را هم بپوشاند .

(مسئله859) موقعي كه انسان قضاي سجده يا تشهد فراموش شده را به جا مي‌آورد بلكه بنا بر احتياط واجب در موقع سجده سهو هم بايد خود را همانند وقتي‌كه نماز مي‌خواند بپوشاند .

(مسئله860) اگر نمازگزار عمدا عورت خود را نپوشاند نمازش باطل است ، بلكه اگر از روي ندانستن مسئله هم باشد ـ چنانچه در ياد گرفتن مسئله كوتاهي كرده باشد ـ بايد نمازش را دوباره بخواند ، ولي اگر ندانستن او از روي داشتن عذري باشد ـ يعني جاهل قاصر باشد ـ نمازش صحيح است .

(مسئله861) اگر نمازگزار در بين نماز بفهمد جايي از بدن را كه بايد بپوشاند نپوشانده و پيدا بوده ، احتياط واجب آن است كه فوراً آن را بپوشاند و نماز را تمام كند و دوباره هم بخواند ، ولي چنانچه بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز پيدا بوده نمازش صحيح است .

(مسئله862) انسان مي‌تواند در نماز خود را به علف و برگ درختان بپوشاند ، ولي احتياط مستحب آن است موقعي خود را به اينها بپوشاند كه چيز ديگر نداشته باشد .

(مسئله863) اگر غير از گل هيچ چيز ندارد كه در نماز خود را بپوشاند ، گل ساتر نيست و مي‌تواند برهنه نماز بخواند .

(مسئله864) اگر چيزي ندارد كه در نماز خود را به آن ستر كند ، چنانچه احتمال دهد كه پيدا مي‌كند بنا بر احتياط واجب بايد نماز را تأخير بيندازد و اگر چيز پيدا نكرد در آخر وقت مطابق وظيفه‌اش نماز بخواند .

(مسئله865) كسي‌كه مي‌خواهد نماز بخواند اگر براي ستر خود حتي برگ درخت و علف نداشته باشد و احتمال ندهد كه تا آخر وقت چيزي پيدا كند كه خود را به آن سطر نمايد ، در صورتي كه نامحرم او را مي‌بيند بايد نشسته نماز بخواند و عورت خود را با ران خود بپوشاند و اگر كسي او را نمي‌بيند ايستاده نماز بخواند و جلو خود را با دست سطر نمايد و در هر صورت ركوع و سجود را با اشاره انجام دهد و براي سجود سر را قدري پايين‌تر از اشاره با ركوع مي‌آورد .

     لباس نمازگزار

(مسئله866) لباس نمازگزار داراي شش شرط مي‌باشد:

1ـ پاك باشد.

2ـ مباح باشد.

3ـ اجزاي مردار نباشد.

4ـ از اجزاي حيوان حرام گوشت نباشد.

5و 6ـ اگر نمازگزار مرد است لباسش از ابريشم و طلاباف نباشد .

شرط اول:لباس نمازگزار بايد پاك باشد . بنابراين اگر كسي از روي عمد با بدن يا لباس نجس نماز بخواند نمازش باطل است .

(مسئله867) كسي‌كه نمي‌دانسته با بدن و لباس نجس نماز باطل است و با آن حالت نماز خوانده ، چنانچه توجه داشته و در ياد گرفتن مسئله كوتاهي كرده باشد نمازش باطل است و در غير اين صورت نيز بنا بر احتياط نمازش را دوباره بخواند .

(مسئله868) كسي‌كه در اثر ندانستن مسئله نجس بودن چيز نجسي را نمي‌دانسته و با آن نماز خوانده ، مثلا نداند كه عرق شتر نجاست‌خوار نجس است و با آن نماز بخواند ، چنانچه در ياد گرفتن مسئله كوتاهي كرده باشد نمازش باطل است ، و در غير اين صورت نيز بنا بر احتياط نمازش را دوباره بخواند .

(مسئله869) كسي كه پس از نماز متوجه نجس بودن بدن يا لباس خود شده نمازي كه خوانده صحيح است ، و احتياط مستحب آن است كه اگر وقت مانده دوباره نماز را بخواند . و كسي‌كه نجس بودن بدن يا لباس را مي‌دانسته ولي فراموش كرده ، نمازهايي كه خوانده باطل است ، و اگر وقت نماز گذشته بنا بر احتياط واجب قضا نمايد .

(مسئله870) اگر كسي در بين نماز متوجه شود كه بدن يا لباس او نجس است و بعد از توجه چيزي از نماز را نخوانده باشد ، يا بفهمد بدن يا لباس او نجس است و شك كند كه همان وقت نجس شده يا قبلاً نجس بوده ، يكي از دو صورت را دارد:

1ـ صورتي كه وقت نماز وسعت دارد . و در اين فرض نيز دو حالت وجود دارد:

الف: چنانچه طوري باشد كه اگر بدن يا لباس را آب بكشد يا لباس را عوض كند يا بيرون آورد صورت نماز به هم مي‌خورد يا اگر لباس را بيرون آورد برهنه مي‌ماند ، بايد نماز را رها كند و با بدن و لباس پاك نماز بخواند .

ب: چنانچه به گونه‌اي باشد كه صورت نماز به هم نمي‌خورد ، بايد بدن يا لباس را تطهير و يا عوض نموده و نماز را تمام كند و نمازش صحيح است .

2ـ صورتي كه وقت نماز تنگ است ، و در اين فرض هم دو حالت وجود دارد:

الف: چنانچه آب كشيدن بدن يا لباس يا عوض كردن لباس صورت نماز را به هم مي‌زند بايد با همان حال نماز را بخواند و نماز او صحيح است ، ولي در صورتي كه لباس او نجس بوده احتياطا قضاي نماز را هم به جا آورد .

ب: چنانچه به گونه‌اي باشد كه صورت نماز به هم نمي‌خورد ، بايد بدن يا لباس را آب كشيده و يا عوض كند و نماز را تمام نمايد .

(مسئله871) كسي‌كه در پاك بودن بدن يا لباس خود شك دارد و قبلاً نيز يقين به نجاست آن نداشته و بعد از نماز بفهمد كه بدن يا لباسش نجس بوده است ، چنانچه بدون تفحص نماز خوانده بنا بر احتياط مستحب نماز خود را دوباره بخواند ، و اگر بعد از تفحص نماز خوانده نمازش صحيح است .

(مسئله872) اگر لباس را خودش آب بكشد و يقين كند كه پاک شده و با آن نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد پاك نشده است ، نمازش صحيح است .

(مسئله873) اگر خوني در بدن يا لباس خود ببيند و يقين كند كه از خونهاي نجس نيست ، مثلاً يقين كند كه خون پشه و كنه است ، چنانچه بعد از نماز بفهمد از خونهايي بوده كه نمي‌شود با آن نماز خواند ، بنا بر احتياط نماز را دوباره بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد .

(مسئله874) هرگاه يقين كند خوني كه در بدن يا لباس اوست خون نجسي است كه نماز با آن صحيح مي‌باشد ، مثلاً يقين كند كه خون زخم يا دمل است ، چنانچه بعد از نماز بفهمد خوني بوده كه نماز با آن باطل است ، بنا بر احتياط نماز را دوباره بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد .

(مسئله875) اگر نجس بودن چيزي را فراموش كند و در حال فراموشي بدن يا لباسش با رطوبت به آن برسد و در حال فراموشي نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد ، نماز او صحيح است . ولي اگر بدنش با رطوبت به چيزي كه نجس بودن آن را فراموش كرده برسد و بدون اين‌كه خود را آب بكشد غسل كند و نماز بخواند ، غسل و نمازش باطل است . و نيز اگر جايي از اعضاي وضو با رطوبت به چيزي كه نجس بودن آن را فراموش كرده برسد و پيش از آن‌كه آنجا را آب بكشد وضو بگيرد و نماز بخواند ، وضو و نمازش باطل مي‌باشد .

(مسئله876) كسي كه يک لباس دارد اگر بدن و لباس او هر دو نجس شود و به اندازه آب كشيدن يكي از آنها آب داشته باشد ، چنانچه به واسطه سرما يا مانند آن نتواند لباس را بيرون آورد بايد بدنش را آب بكشد و در لباس نجس نماز بخواند . و اگر مي‌تواند لباسش را بيرون آورد ، پس در صورتي كه وقت نماز وسعت دارد بنا بر احتياط دو نماز بخواند: يكي در لباس نجس و يكي بدون لباس ، و اگر وقت تنگ است با همان لباس نجس نماز بخواند و احتياطاً قضاي آن را هم به جا آورد .

شرط دوم: لباس نمازگزار بايد مباح باشد ، بنابراين كسي‌كه مي‌داند پوشيدن لباس غصبي حرام است ، چنانچه از روي عمد با لباس غصبي يا لباسي كه نخ يا دكمه و يا چيز ديگر آن غصبي است نماز بخواند ، بنا بر احتياط واجب بايد نمازش را دوباره به جا آورد .

(مسئله877) نماز كسي‌كه غصبي بودن لباس را نمي‌دانسته يا فراموش كرده و يا مثلاً براي حفظ جان خود در لباس غصبي نماز خوانده صحيح است . ولي اگر خودش آن لباس را غصب نموده باشد و فراموش كرده يا نداند كه لباس غصبي نماز را باطل مي‌كند بنا بر احتياط واجب بايد دوباره نمازش را به جا آورد .

(مسئله878) اگر با عين پولي كه خمس يا زكات آن را نداده و از مال ديگري نيز آن را ادا نكرده ، لباس بخرد ، يا آن را به ذمه بخرد ، ولي هنگام معامله قصدش اين باشد كه بدهي خود را از همان پول خمس و زكات نداده بدهد ، حكم غصب را دارد و بنا بر احتياط واجب نماز خواندن در چنين لباسي باطل است .

(مسئله879) اگر چيز غصبي مانند قلم يا پول همراه او باشد و نماز خواندن با آن تصرف در آن چيز به حساب آيد ، يعني همراه حركت بدن آن اشياء هم حركت كنند ، بنا بر احتياط واجب نمازش را دوباره به جا آورد .

(مسئله880) اگر نداند يا فراموش كند كه لباس او غصبي است و در بين نماز بفهمد بايد فوراً لباس را عوض كند و لباس مباح بپوشد و اگر موالات به هم نخورده باشد نمازش صحيح است . ولي اگر موالات به هم مي‌خورد به مقدار يك ركعت وقت دارد نمازش را بشكند و با لباس مباح نماز بخواند و اگر اين مقدار وقت ندارد بايد لباس غصبي را در حال نماز بيرون كند و به دستور نماز برهنگان نماز بخواند .

شرط سوم:لباس نمازگزار بايد از اجزاي داراي روح حيوان مرده‌اي كه خون جهنده[1] دارد نباشد ، بلكه بنا بر احتياط واجب از اجزاي داراي روح حيوان مرده‌اي كه خون جهنده ندارد مانند ماهي و مار نيز نباشد ، خواه در لباس او به كار رفته باشد يا همراه او باشد .

(مسئله881) چيزهايي نظير مو و پشم مردار حلال گوشت كه روح ندارد چنانچه همراه نماز گزار بوده يا در لباس او به كار رفته باشد اشكال ندارد .

شرط چهارم:لباس نمازگزار بايد از اجزاي حيوانات حرام گوشت نباشد ، همچنين نبايد از اجزاي حيوان حرام گوشت مانند موي گربه به بدن يا لباس نمازگزار چسبيده باشد و يا اين‌كه همراه او باشد ، هر چند بنا بر احتياط آن حيوان خون جهنده نداشته باشد .

(مسئله882) اگر آب دهان يا بيني و يا رطوبت ديگري از حيوان حرام گوشت مانند گربه بر بدن يا لباس نمازگزار باشد ، چنانچه تر باشد نماز باطل است ، و اگر خشك شده و عين آن برطرف شده باشد نماز صحيح است .

(مسئله883) اگر مو يا عرق و يا آب دهان انسان ديگري بر بدن يا لباس نمازگزار باشد اشكال ندارد .

(مسئله884) اگر نمازگزار شك داشته باشد كه لباسش از اجزاي حيوان حلال گوشت است يا حرام گوشت ـ چه در داخل كشور اسلامي تهيه شده باشد يا در خارج از آن ـ نماز خواندن با آن مانعي ندارد .

(مسئله885) اگر با لباسي كه نمي‌دانسته از حيوان حرام گوشت است نماز بخواند ، نمازش صحيح است ، ولي چنانچه مي‌دانسته و فراموش كرده باشد بنا بر احتياط آن نماز را دوباره بخواند .

(مسئله886) نماز خواندن با پوست و كرك خز اشكال ندارد ، ولي با پوست سنجاب محل اشكال است و بايد اجتناب كرد .

شرط پنجم:اگر نمازگزار مرد است لباس او نبايد طلاباف باشد و نماز مرد با لباس طلاباف باطل است ؛ بلكه پوشيدن لباس طلاباف براي مرد مطلقاً چه در نماز باشد يا غير نماز حرام است .

(مسئله887) زينت كردن به طلا مانندآويختن طلا به گردن ، انگشتر طلا به دست كردن و بستن ساعت طلا به دست براي مردان حرام ، و نماز خواندن با آن نيز بنا بر احتياط باطل است و احتياط واجب آن است كه از عينك طلا هم استفاده نكنند ، ولي زينت كردن به طلا براي زنان چه در نماز يا غير آن اشكال ندارد .

(مسئله888) اگر از عينک يا انگشتر طلا در حال نماز استفاده نكند بلكه فقط همراه داشته باشد ، مثلاً در جيب خود بگذارد مانعي ندارد .

(مسئله889) زينت كردن مردان به انگشتر پلاتين و امثال آن كه از طلا ساخته نشده باشد اشكال ندارد ؛ همچنين گذاشتن دندان طلا در صورتي‌كه ظاهر نباشد براي مرد اشكال ندارد و نماز با آن صحيح است .

(مسئله890) اگر مردي نداند يا فراموش كند كه انگشتر يا لباسش از طلاست  و با آن نماز بخواند نمازش صحيح است ؛ همچنين اگر نداند كه نماز خواندن در لباس طلاباف حرام و موجب بطلان نماز است و با آن نماز بخواند ، چنانچه در ياد گرفتن مسئله كوتاهي نكرده باشد نمازش صحيح است .

شرط ششم:اگر نمازگزار مرد است نبايد لباس او از ابريشم خالص باشد ، و در غير نماز نيز پوشيدن آن براي مرد حرام است ، حتي اگر آستر لباس يا جزئي ديگر از لباس او از ابريشم خالص باشد بنا بر احتياط واجب پوشيدن آن براي مرد حرام و نماز در آن باطل است .

(مسئله891) زن مي‌تواند از لباس ابريشمي چه در نماز و غير نماز استفاده نمايد گرچه بهتر است با لباس ابريشمي نماز نخواند .

(مسئله892) كسي‌كه نمي‌داند لباسش از ابريشم است يا چيز ديگر مي‌تواند آن را بپوشد و در آن نماز بخواند .

(مسئله893) پوشيدن لباس غصبي ، ابريشم خالص ، طلاباف و لباسي كه از اجزاي حيوانات مرده تهيه شده در حال ضرورت و ناچاري اشكال ندارد ، و كسي‌كه ناچار است و لباس ديگري غير از اينها ندارد و تا آخر وقت هم ناچاري او از بين نمي‌رود ، مي‌تواند با اين لباسها نماز بخواند .

(مسئله894) انسان بايد از پوشيدن «لباس شهرت» يعني لباسي كه در نظر عرف زننده است و از جهت زنندگي انگشت نما و موجب هتك باشد خودداري كند ، ولي اگر با آن لباس نماز بخواند اشكال ندارد .

(مسئله895) احتياط واجب آن است كه مرد لباس زنانه و زن لباس مردانه در ملأعام نپوشد ، ولي اگر با آن لباس نماز بخواند اشكال ندارد ، و چنانچه پوشيدن آن به طور موقت و براي يك هدف عقلايي باشد مانعي ندارد .

(مسئله896) كسي‌كه ناچار است خوابيده نماز بخواند ، چنانچه برهنه باشد و لحاف يا تشک او نجس يا از ابريشم خالص و يا از اجزاي حيوان حرام گوشت باشد ، احتياط واجب آن است كه خود را در نماز با آنها نپوشاند .

     مواردي كه لازم نيست بدن و لباس نمازگزار پاك باشد

(مسئله897) در سه صورت اگر بدن يا لباس نمازگزار نجس باشد نماز او صحيح است:

1ـ اگر بدن يا لباس نمازگزار به وسيله زخم ، جراحت و يا دملي كه در بدن اوست خون‌آلود شده ، به شرط آن‌كه آب كشيدن زخم و تعويض پانسمان آن به طور معمول سخت و مشكل باشد ، نماز با آن اشكال ندارد . ولي اگر زخم جزئي بوده و خيلي زود خوب مي‌شود و آب كشيدن آن ضرر ندارد و آسان است ، بايد هنگام نماز آن را آب كشيد ، مگر آن‌كه مقدار خون آن از مساحت يك درهم كمتر باشد .

2ـ اگر لباس نمازگزار به خون كمتر از يك درهم يا بدن او بنا بر احتياط به خون كمتر از يك نخود آلوده شود نماز با آن اشكال ندارد .

3ـ اگر نمازگزار در تمام وقت نماز غير از نماز خواندن با لباس نجس راه ديگري نداشته باشد .

(مسئله898) در دو صورت اگر فقط لباس‌نمازگزار نجس‌باشد نماز او صحيح است:

اول: اگر لباس كوچك يا هر چيز كوچك ديگري كه همراه نمازگزار است مانند جوراب ، دستمال ، چاقو و انگشتر نجس باشد ، به شرط آن‌كه از مردار و حيوان حرام گوشت براي زن و مرد و از ابريشم و طلا براي مرد ساخته نشده باشد . و ملاك در كوچكي لباس آن است كه نتوان عورت را با آن پوشاند ، ولي همراه داشتن دستمال بزرگ و نجسي كه مي‌توان عورت را با آن پوشانيد در نماز محل اشكال است .

دوم: اگر لباس مادري كه پرستار كودك است با ادرار پسر بچه نجس شده باشد ، به شرط آنكه لباس ديگري نداشته و بنا بر احتياط توان به دست آوردن آن را نيز نداشته باشد ، ولي در هر شبانه روز بايد يك مرتبه آن را بشويد ، و بنا بر احتياط واجب آن را براي اولين نماز بعد از نجس شدن آب بكشد . و نيز اگر بيشتر از يك لباس دارد ولي ناچار است همه آنها را بپوشد ، چنانچه شبانه روزي يك مرتبه به دستوري كه گفته شد همه آنها را آب بكشد كافي است .

(مسئله899) اگر جايي از بدن يا لباس كه با زخم فاصله دارد به رطوبت زخم نجس شود ، نماز خواندن با آن جايز نيست ، ولي اگر مقداري از بدن يا لباس كه معمولاً به رطوبت زخم آلوده مي‌شود به رطوبت آن نجس شود ، نماز خواندن با آن مانعي ندارد .

(مسئله900) اگر از زخمي كه داخل دهان و بيني و مانند آن است خوني به بدن يا لباس برسد و به اندازه يك درهم يا بيشتر باشد ، احتياط واجب آن است كه با آن نماز نخواند . ولي نماز خواندن با خون بواسير اشكال ندارد ، اگر چه دانه‌هايش در داخل باشد .

(مسئله901) كسي كه بدنش زخم است اگر در بدن يا لباس خود خوني ببيند و نداند از زخم است يا خون ديگر ، بنا بر احتياط واجب با آن نماز نخواند ، مگر اين‌كه كمتر از اندازه درهم باشد .

(مسئله902) چرک يا دارويي كه معمولاً همراه زخم بوده و نجس مي‌باشد حكم جراحت يا دُمل را دارد .

(مسئله903) اگر چند زخم در بدن باشد ، چنانچه طوري نزديك هم باشند كه يك زخم حساب شود ، تا وقتي كه همه خوب نشده‌اند نماز خواندن با خون آنها اشكال ندارد ، ولي چنانچه به قدري از هم دور باشند كه هركدام يك زخم جدا حساب شود ، هركدام كه خوب شد و اندازة آن بيش از درهم بود بايد براي نماز بدن و لباس را از خون آن آب بكشد .

(مسئله904) اگر به اندازه سر سوزني از خون حيض يا خون حيوان حرام گوشت يا خون مردار ، خون سگ ، خوك و كافر بلكه بنابراحتياط واجب از خون نفاس يا استحاضه يا خون انسان ديگر در بدن يا لباس باشد ، نماز باطل است ، ولي خونهاي ديگر مثل خون خود بدن انسان يا خون حيوان حلال گوشت اگر چه در چند جاي بدن يا لباس باشد در صورتي كه مجموع آن كمتر از درهم در لباس يا كمتر از نخود در بدن باشد ، نماز خواندن با آن اشكال ندارد و در صورتي كه شك كند به اين مقدار رسيده يا نه ، چنانچه قبلاً به اين اندازه نبوده نماز خواندن با آن اشكال ندارد .

(مسئله905) خوني كه به لباس بدون آستر مي‌ريزد و به پشت آن مي‌رسد يک خون حساب مي‌شود ، ولي اگر پشت لباس جداگانه خوني شود و دو خون به هم برسند و يكي شوند بنا براحتياط واجب بايد هركدام را جدا حساب نمود ، پس اگر مجموع آنها كمتر از يك درهم باشد نماز صحيح و اگر بيشتر از يك درهم باشد نماز در آن صحيح نيست .

(مسئله906) اگر خون به لباسي كه آستر دارد بريزد و به آستر آن برسد و يا به آستر بريزد و روي لباس خوني شود بايد هركدام را جداگانه حساب نمود .

(مسئله907) اگر خون لباس كمتر از درهم باشد و رطوبتي به آن برسد ، در صورتي كه خون و رطوبتي كه به آن رسيده به اندازة درهم يا بيشتر شود و اطراف را آلوده كند نماز با آن باطل است ، بلكه اگر مجموع رطوبت و خون به اندازة درهم نشود و اطراف را هم آلوده نكند نماز خواندن با آن اشكال دارد ، مگر اين‌كه رطوبت خشك شود و عين آن برطرف گردد ؛ همچنين است حكم بدني كه به كمتر از يك نخود خون آلود شده و رطوبتي از خارج به آن رسيده باشد .

(مسئله908) اگر بدن يا لباس به چيزي غير از خون نجس شود ، گرچه كمتر از يك درهم يا يک نخود باشد نماز با آن باطل است ؛ همچنين است اگر به آب يا چيز ديگري كه با خون نجس شده باشد ، نجس شود .

     مستحبات و مكروهات لباس نمازگزار 

(مسئله909) چند چيز در لباس نمازگزار مستحب است از آن جمله: عمامه با تحت الحنک ، پوشيدن عبا و لباس سفيد ، پوشيدن پاكيزه‌ترين لباسها ، استعمال بوي خوش ، دست كردن انگشتر عقيق و پوشاندن قدمهاي پا براي زنها .

(مسئله910) چند چيز در لباس نمازگزار مكروه است از آن جمله: پوشيدن لباس سياه يا چركي و يا تنگ ، پوشيدن لباسي‌كه نقش صورت دارد و باز بودن دكمه‌هاي لباس .

(مسئله911) اگر پاپوش ، تن‌پوش ، عمامه و عباینمازگزار مشكي باشد مانعي ندارد .