اذان و اقامه

(مسئله941) مستحب است نمازگزار پيش از شروع نمازهاي واجب يوميه اذان و اقامه بگويد ـ خواه نمازگزار مسافر باشد يا نه ، و نماز قضا باشد يا ادا ـ ولي پيش از نماز عيد فطر و قربان مستحب است به جاي اذان و اقامه سه مرتبه الصّلاة گفته شود ؛ و در نمازهای واجب ديگر مانند نماز ميت سه مرتبه الصّلاة را به اميد ثواب بگويد .

(مسئله942) مستحب است در روز اولي كه بچه به دنيا مي‌آيد يا پيش از آن‌كه بند نافش بيافتد در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگويند .

(مسئله943) اذان هجده جمله است:

چهار مرتبه: «أَللهُ أَكْبَر» [1] 

دو مرتبه: «أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إلّا الله» [2] 

دو مرتبه: «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ الله»[3] 

دو مرتبه: «حَيَّ عَلَي الصَّلاةِ» [4] 

دو مرتبه: «حَيَّ عَلَي الْفَلاحِ» [5]

دومرتبه: «حَيَّ عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ» [6] 

دو مرتبه: «أَللهُ أَكْبَر»

و دو مرتبه: «لا إِلهَ إلّا الله» [7]

(مسئله944) اقامه هفده جمله است ؛ يعني دو مرتبه: «أَللهُ أَكْبَر» از اول اذان و يك مرتبه «لا إِلهَ إلّا الله» از آخر آن كم مي‌شود ، و بعد از گفتن«حَيَّ عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ» دو مرتبه «قَدْ قامَتِ الصَّلاة» [8] اضافه مي‌گردد .

(مسئله945) جمله «أَشْهَدُ أنَّ عَلِياً وَلِيُّ الله» [9] گرچه جزء اذان و اقامه ذكر نشده است ولي خوب است آن را پس از «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ الله» رجاءً به قصد قربت و جزء استحباب نفسي بگويد .

(مسئله946) نبايد ميان جمله‌های اذان واقامه بيش از مقدار معمول فاصله شود ؛ وگرنه بايد آن را از سر بگيرد .

(مسئله947) انسان نبايد بين اذان و اقامه فاصله بياندازد ؛ و اگر بيشتر از معمول فاصله اندازد به طوري كه اذان گفته شده اذان اين اقامه حساب نشود ، مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگويد . همچنين اگر بين اذان و اقامه و نماز به قدري فاصله اندازد كه اذان و اقامة آن نماز حساب نشود ، مستحب است دوباره براي آن نماز اذان و اقامه بگويد .

(مسئله948) اذان و اقامه بايد به عربي صحيح و به ترتيبي كه گفته شد پس از فرا رسيدن وقت نماز گفته شود .

(مسئله949) اذان بايد پيش از اقامه‌گفته شود و اگر پس از آن بگويند صحيح نيست.

(مسئله950) اگر كلمات اذان و اقامه را بدون ترتيب بگويد مثلا «حَيَّ عَلَي الْفَلاحِ» را پيش از «حَيَّ عَلَي الصَّلاةِ» بگويد ، بايد از جايي كه ترتيب به هم خورده دوباره بگويد .

(مسئله951) مستحب است انسان هنگام گفتن اذان رو به قبله بايستد و با وضو يا غسل باشد و دستها را به گوش بگذارد و صدا را بلند نمايد و بكشد ، و بين جمله‌هاي اذان كمي فاصله بيندازد و بين آنها حرف نزند .

(مسئله952) انسان در اقامه ايستاده و با وضو و بنا بر احتياط واجب رو به قبله و بدنش آرام باشد ؛ و مستحب است اقامه را از اذان آهسته‌تر بگويد و جمله‌هاي آن را به هم نچسباند ؛ ولي به اندازه‌اي كه بين جمله‌هاي اذان فاصله مي‌اندازد بين جمله‌هاي اقامه فاصله نيندازد .

(مسئله953) مستحب است بين اذان و اقامه يک قدم بردارد و يا بنشيند يا سجده كند يا ذكري بگويد يا دعا بخواند يا قدري ساكت باشد يا حرفي بزند و يا دو ركعت نماز بخواند ؛ ولي حرف زدن ميان اذان و اقامة نماز صبح مستحب نيست ، بلكه بعيد نيست مكروه باشد . و نماز خواندن بين اذان و اقامة نماز مغرب را به اميد ثواب به جا آورد يا اصلا به جا نياورد .

(مسئله954) مستحب است كسي را كه  براي گفتن اذان معين مي‌كنند عادل و وقت شناس بوده و صدايش بلند باشد و اذان را در جاي بلند بگوبد .

(مسئله955) اذان و اقامة نماز جماعت را بايد مرد بگويد ؛ ولي در جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگويد كافي است .

(مسئله956) در پنج نماز اذان ساقط مي‌شود:

اول: نماز عصر روز جمعه كه به دنبال نماز جمعه خوانده مي‌شود .

دوم: نماز عصر روز عرفه كه روز نهم ذي حجه است در عرفات .

سوم: نماز عشاي شب عيد قربان ، براي حجاجي كه از عرفات عازم مشعرالحرام هستند .

چهارم: نماز عصر و عشاي زن مستحاضه .

پنجم: نماز عصر و عشاي كسي كه نمي‌تواند از بيرون آمدن ادرار و يا مدفوع خود جلوگيري كند .

در اين پنج نماز اذان در صورتي ساقط مي‌شود كه با نماز قبلي فاصله نشود يا فاصله كمي بين آنها باشد ؛ بلكه در هر جا كه بين دو نماز جمع مي‌كنند بنا بر احتياط براي نماز دوم اذان نگويند . و ظاهرا با خواندن نافله فاصله حاصل مي‌شود .

(مسئله957) اگر براي نماز جماعتي اذان و اقامه گفته باشند ، كسي كه با آن جماعت نماز مي‌خواند نبايد براي نماز خود اذان و اقامه بگويد.

(مسئله958) اگر براي خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببيند جماعت تمام شده در صورتي كه براي آن جماعت اذان و اقامه گفته باشند ، بنا بر احتياط واجب تا هنگامي‌كه صفها به هم نخورده و جمعيت پراكنده نشده باشد نمي‌تواند براي نماز خود اذان و اقامه بگويد .

(مسئله959) كسي كه اذان و اقامه ديگري را مي‌شنود مستحب است آن را تكرار كند ؛ ولي بهتر است به جاي «حَيَّ عَلَي الصَّلاةِ» تا«حَيَّ عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ» به اميد ثواب «لاحَوْلَ وَ لاقُوَّةَ الّا بِالله» بگويد ؛ و نيز بهتر است اقامه را به اميد ثواب تكرار نمايد .

(مسئله960) كسي كه اذان و اقامه ديگری را شنيده ـ چه با او گفته باشد يا نه ـ در صورتي كه بين آن اذان و اقامه و نمازي كه مي‌خواهد بخواند زياد فاصله نشده باشد ، مي‌تواند براي نماز خود اذان و اقامه نگويد .

(مسئله961) اگر پيش از گفتن اقامه شک كند كه اذان گفته يا نه ، بنا بگذارد كه نگفته است ؛ ولي اگر مشغول اقامه است و شك كند كه اذان گفته است يا نه ، گفتن آن لازم نيست .

(مسئله962) كسي كه اذان و اقامه و يا يكي از آنها را فراموش كرده مشغول نماز شود ، مستحب است نماز را قطع كرده آنها را تدارک نمايد ، خصوصاً اگر پيش از ركوع يادش بيايد و به‌ويژه اگر پيش از آغاز به قرائت متذكر شود .