دستور ذبح حيوان

(مسئله 3176) دستور سر بريدن حيوان آن است كه چهار رگ بزرگ گردن آن را  ـ يعني: نای (راه نفس) ، مري (راه غذا) و دو شاهرگ حيوان ـ از زير برآمدگي گلو به طور كامل و پيوسته ببرند و جدا نمايند ؛ و اگر آنها را بشكافند ولي جدا نكنند بنا بر احتياط واجب كافي نيست .

(مسئله 3177) اگر بعضي از چهار رگ را ببرند و صبر كنند تا حيوان بميرد و بعد بقيه را ببرند فايده ندارد ؛ بلكه اگر به اين مقدار هم صبر نكنند ولي به طور معمول و به گونه‌اي كه عمل واحد حساب شود چهار رگ را پشت سر هم نبرند ـ اگر چه پيش از جان دادن حيوان بقيه رگها را ببرند ـ  محل اشكال است .

(مسئله 3178) بايد چهار رگ حيوان را به نحو متعارف از رو ببرند ؛ پس اگر سر آن را از پشت ببرند ـ هر چند چهار رگ آن بريده شود ـ كفايت نمي‌كند . همچنين است بنا بر احتياط اگر كارد را در گلوي حيوان فرو برند و به طرف بالا بكشند تا چهار رگ آن بريده شود .

(مسئله 3179) اگر ذبح‌كننده اشتباه كند و سر حيوان را از بالاي برآمدگي گلو ببرد به طوري‌كه رگهای چهارگانه بريده نشود ، در صورتي كه حيوان جان داده باشد حرام شده است ؛ ولي اگر هنوز جان دارد به گونه‌ای كه بريدن چهار رگ در جان دادن آن اثر دارد و بعد از بريدن آنها دست و پايش حركت مي‌كند ، مي‌توان بلافاصله از زير برآمدگي گلو حيوان را ذبح كرد و در اين صورت حلال مي‌شود .

(مسئله 3180) اگر گرگ يا حيوان درنده ديگر گلوي گوسفند را به طوری بكند كه از چهار رگي كه در گردن است و بايد موقع ذبح بريده شود چيزي نمانده باشد ، آن حيوان حرام شده است ؛ ولي اگر آن رگها سالم و حيوان هنوز زنده است ـ به گونه‌اي كه سر بريدن در جان دادن آن اثر دارد و بعد از سر بريدن دست و پايش حركت مي‌كند ـ چنانچه به دستوري كه شرع معين شده سر آن را ببرند پاك و حلال مي‌باشد .

(مسئله 3181) بنا بر احتياط واجب پيش از جان دادن پوست حيوانِ ذبح شده را از بدنش جدا نكنند ؛ و اگر جدا كردند از گوشت آن حيوان نخورند . همچنين بنا بر احتياط واجب پيش از جان دادن مغز حرام را كه در تيرة پشت است نبرند و سر حيوان را نيز جدا نكنند ؛ بلكه اگر عمداً مغز حرام را ببرند يا سر را جدا كنند خوردن گوشت آن خالي از اشكال نيست ؛ ولي اگر به واسطة غفلت يا تيزي كارد بي‌اختيار مغز حرام يا سر حيوان جدا شد اشكال ندارد و گوشت آن حلال است .

   شرايط ذبح حيوان

(مسئله 3182) سر بريدن حيوان پنج شرط دارد:

1ـ كسي كه سر حيوان را مي‌برد ـ مرد باشد يا زن ـ بايد مسلمان باشد و با اهل بيت پيامبر(ص) اظهار دشمني نكند . و بچة مسلمان هم اگر خوب و بد را تشخيص مي‌دهد و كيفيت سر بريدن حيوان را مي‌داند مي‌تواند سر حيوان را ببرد .

2ـ سر حيوان را با چيزي ببرد كه از جنس آهن باشد ؛ ولي چنانچه آهن پيدا نشود و طوري باشد كه اگر سر حيوان را نبرند مي‌ميرد ، مي‌توان با هر وسيلة تيزي كه چهار رگ آن را جدا كند ـ مانند شيشه و سنگ تيز ـ سر حيوان را بريد .

3ـ هنگام سر بريدن بايد جلوي بدن حيوان رو به قبله باشد ؛ ولي خود ذبح‌كننده لازم نيست رو به قبله باشد ، هر چند بهتر است . و كسي كه مي‌داند بايد رو به قبله سر ببرد اگر عمداً حيوان را رو به قبله نكند ، گوشت آن نجس و خوردن آن حرام مي‌شود ؛ ولي اگر فراموش كند يا قبله را اشتباه كند يا جهت قبله را نداند و نتواند بپرسد و ناچار به ذبح باشد يا نتواند حيوان را رو به قبله كند اشكال ندارد .

4ـ هنگامي كه مي‌خواهد سر حيوان را ببرد يا كارد به گلويش بگذارد بايد به نيت سر بريدن نام خدا را بگويد ؛ و همين اندازه كه بگويد: «بسم الله» كافي است . و اگر بدون قصد سر بريدن نام خدا را بگويد آن حيوان پاك نمي‌شود و گوشت آن حرام است ؛ ولي اگر از روي فراموشي نام خدا را نگويد اشكال ندارد ، و مستحب است هر وقت يادش آمد بگويد: «بِسْمِ اللهِ عَلي اَوَّلِهِ وَ آخرِهِ» .

5 ـ حيوان پس از سربريدن حركتي كند ؛ اگر چه مثلاً چشم يا دم خود را حركت دهد يا پاي خود را به زمين زند كه معلوم شود زنده بوده است . گرچه هنگام ذبح خونش با حركت خارج نشود يا قطره قطره خارج شود ، يا اگر حيوان هنگام ذبح اعضاي بدنش حركت نكند ولي خونش با جهش خارج شود و‌كاشف از زنده‌بودن او باشدكفايت مي‌كند براي حليت ؛ و همچنين اگر هنگام ذبح علم به حيات حيوان داشته باشد كافي است .

(مسئله 3183) براي خواباندن حيوان در حال ذبح كيفيتخاصي معتبر نيست و فرقي نمي‌كند كه حيوان را به جانب راست يا چپ بخوابانند ؛ ولي بايد جلوي بدن آن رو به قبله باشد .

(مسئله 3184) در ذبح‌كننده «اختيار» شرط نيست ؛ پس اگر كسي از روي اكراه ولي با مراعات شرايط شرعي حيوان را ذبح كند حلال و پاك است . همچنين لازم نيست بردن نام خدا از نظر ذبح كننده واجب باشد ؛ پس اگر كسي كه معتقد به وجوب آن نيست هنگام ذبح به قصد ذبح نام خدا را بر زبان جاري كند كافي است .

(مسئله 3185) گفتن «بسم الله» توسط شخص ديگري غير از ذبح كننده و يا توسط ضبط صوت و نظاير آن كافي نيست .

(مسئله 3186) فولاد از جنس آهن است ؛ همچنين استيل ، آلومينيوم ، منيزيوم و امثال اينها اگر به نظر اهل فن از جنس آهن باشد ذبح با آنها اشكال ندارد ؛ ولي اگر از روي مسامحه يا جهالت به آنها آهن گفته شود ذبح با آنها صحيح نيست .