کسانی که روزه بر آنها واجب نیست
(مسئله 1769) كساني‌كه روزه بر آنها واجب نيست عبارتند از:
1ـ كسي‌كه به علت پيري توانايي روزه گرفتن ندارد و يا روزه گرفتن براي او مشقت داشته باشد ؛ ولي در صورت دوم و نيز بنا بر احتياط واجب در صورت اول بايد براي هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد ؛ هر چند بهتر پرداخت دو مدّ طعام مي‌باشد . و چنين شخصي اگر بتواند پس از ماه رمضان بدون مشقت روزه‌هاي خود را قضا كند بنا بر احتياط مستحب قضاي آن را به جا آورد .
2ـ كسي‌كه مرضي دارد كه زياد تشنه مي‌شود و توان و تحمل تشنگي را ندارد يا براي او مشقت دارد ؛ و در صورت دوم و نيز بنا بر احتياط واجب در صورت اول بايد براي هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد . و بهتر آن است كه بيشتر از مقدار ضرورت آب نياشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد بنا بر احتياط روزه‌هايي را كه نگرفته قضا نمايد .
3ـ زني كه وضع حمل او نزديك است و روزه براي بچة او زيان دارد يا موجب ضرر براي خود او مي‌شود ؛ و در صورت اول و نيز بنا بر احتياط واجب در صورت دوم بايد براي هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد و در هر دو صورت بايد روزه‌هايي را كه نگرفته قضا نمايد .
4ـ زني كه بچه شير مي‌دهد و شير او كم است ـ چه مادر بچه باشد يا داية او و چه با اجرت شير دهد يا بي‌اجرت ـ و روزه براي بچه‌اي كه شير مي‌خورد يا براي خود او ضرر دارد ؛ و در صورت اول و نيز بنا بر احتياط واجب در صورت دوم بايد براي هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد و در هر دو صورت بايد روزه‌هايي را كه نگرفته قضا نمايد . و اگر كسي پيدا شود كه بدون اجرت يا با گرفتن اجرت از پدر يا مادر بچه يا فرد ديگر بچه را شير دهد بنا بر احتياط بچه را به او بدهد و روزه را بگيرد .
(مسئله 1770) اگر روزه موجب ضعف انسان گردد نمي‌تواند ازگرفتن آن خودداري كند ؛ ولي اگر به حد حرج و مشقت برسد مي‌تواند روزه نگيرد و بعد قضاي آن را به جا آورد ؛ ولي بنا بر احتياط تنها به مقدار ضرورت غذا يا آب مصرف نمايد .
(مسئله 1771) دختري‌كه به سن بلوغ رسيده ولي از لحاظ جسمي به‌گونه‌اي است كه انجام عبادات مخصوصاً روزه براي او مقدور نيست يا عسر و حرج دارد و يا موجب زيان و ضرر براي اوست تكليف از او ساقط مي‌شود ، ولي هر وقت توانست بايد آن را قضا نمايد .