غسل استحاضه و احکام مستحاضه

     غسل استحاضه

يكي از خونهايي كه از زن خارج مي‌شود «خون استحاضه» است و زن را در موقع ديدن اين خون «مستحاضه» مي‌گويند . خون استحاضه در بيشتر اوقات زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بيرون مي‌آيد و غليظ نيست ؛ ولي ممكن است گاهي سياه يا سرخ و گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد .

(مسئله541) خون استحاضه بر سه قسم است:

1ـ قليله: و نشانه‌اش اين است كه خون هنگام بيرون آمدن به درون پنبه‌اي كه زنان به خود مي‌گيرند نفوذ نكند و تنها روي پنبه آلوده شود .

2ـ متوسطه: و نشانه‌اش اين است كه خون به درون پنبه راه يافته ولي از طرف ديگر آن بيرون نيايد و به دستمال يا چيز ديگري كه معمولا زنها براي جلوگيري از خون مي‌بندند نرسد .

3ـ كثيره: و نشانه‌اش اين است كه خون به درون پنبه راه يافته و از سوي ديگر آن خارج و به دستمال روي آن برسد .

(مسئله542) اگر زن بداند خوني كه از او خارج مي‌شود خون زخم نيست و شرعا حكم حيض و نفاس را هم ندارد ، بايد به دستور استحاضه عمل كند ؛ بلكه اگر شك داشته باشد كه خون استحاضه است يا  خونهای ديگر ، چنانچه نشانه خون‌هاي ديگر را نداشته باشد بنا بر احتياط واجب بايد كارهاي استحاضه را انجام دهد .

     احکام مستحاضه

(مسئله543) وظيفه مستحاضه در حالتهاي سه گانه به اين شرح است :

الف: در استحاضه قليله بايد براي هر نماز يك وضو بگيرد و بنا بر احتياط واجب پنبه را عوض كرده يا آب بكشد و ظاهر مخرج خون را هم ـ اگر آلوده شده ـ تطهير نمايد .

ب: در استحاضه متوسطه بايد براي نماز صبح غسل كند و تا صبح روز بعد براي نماز ـ هر چند نافله باشد ـ يك وضو بگيرد و بنا بر احتياط وضوي نماز صبح را پيش از غسل انجام دهد و دستمال يا پنبه را نيز عوض كرده و يا آب بكشد و ظاهر مخرج خون را تطهير نمايد .

ج: در استحاضه كثيره بايد يك غسل براي نماز صبح و يك غسل براي نماز ظهر و عصر و يك غسل ديگر نيز براي نماز مغرب و عشا بنمايد ، و بنا بر احتياط واجب براي هر نماز ـ هر چند نافله باشد ـ يك وضو بگيرد و وضو را پيش از غسل انجام دهد ؛ با اين شرط كه اولاً: ميان نماز ظهر و عصر نيز ميان نماز مغرب و عشاء جدايي نيندازد ؛ وگرنه بايد براي هر يك از نمازهاي عصر يا عشاء نيز يك غسل انجام دهد . و ثانيا: بنا بر احتياط واجب براي هر نماز دستمال يا پنبه را عوض كند و مخرج خون را تطهير نمايد .

(مسئله544) در استحاضه متوسطه كه بايد براي نماز صبح غسل كند چنانچه عمدا يا از روي فراموشي براي نماز صبح غسل نكند ، بايد براي نماز ظهر و عصر غسل نمايد ؛ و اگر براي نماز ظهر و عصر غسل نكند ، بايد پيش از نماز مغرب و عشاء غسل نمايد ، چه آن خون بيايد يا قطع شده باشد ، و نمازي را كه بدون غسل خوانده بايد قضا نمايد .

(مسئله545) مستحاضة متوسطه يا كثيره كه وظيفه‌اش غسل كردن است چنانچه انجام غسل براي او مشقتي داشته باشد كه معمولا قابل تحمل نيست يا به واسطه غسل كردن احتمال ضرر يا بيماري بدهد ، بايد به جاي هر غسل يك تيمم نمايد ؛ و چنانچه به گونه‌اي باشد كه مثلا اگر براي نماز صبح غسل كند براي او ضرري ندارد ولي غسل براي نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشاء موجب حرج و ضرر مي‌شود ، بايد غسل براي نماز صبح را انجام داده و براي نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشاء به ترتيبي كه گفته شد تيمم نمايد .

(مسئله546) اگر مستحاضه يكي از كارهايي كه بر او واجب مي‌باشد حتي عوض كردن پنبه را ترك كند ، بنا بر احتياط نمازش باطل است .

(مسئله547) اگر زن نداند استحاضه او از كدام قسم است ، بايد هنگام نماز با قرار دادن مقداري پنبه وضع خود را بررسي كرده و آن‌گاه به تكليف خود عمل نمايد ؛ ولي اگر بداند تا وقتي كه مي‌خواهد نماز بخواند استحاضه او تغيير نمي‌كند ، پيش از داخل شدن وقت هم مي‌تواند خود را وارسي كند .

(مسئله548) مستحاضه اگر پيش از آن كه خود را بررسي كند مشغول نماز شود ، چنانچه قصد قربت داشته و به وظيفه خود عمل كرده باشد ـ مثلا استحاضه‌اش قليله بوده و به وظيفه قليله عمل نموده ـ نماز او صحيح است . و اگر قصد قربت نداشته يا عمل او مطابق وظيفه‌اش نبوده ـ مثل آنكه استحاضة او متوسطه بوده و به وظيفه قليله رفتار نموده ـ نماز او باطل است .

(مسئله549) زني كه توان وارسي خود را ندارد چنانچه نمي‌داند استحاضه او قليله است يا متوسطه ، بايد كارهاي استحاضه قليله را انجام دهد ؛ و اگر نمي‌داند استحاضة او متوسطه است يا كثيره ، بايد كارهاي استحاضه متوسطه را انجام دهد . گرچه احتياط مستحب آن است كه در هر دو صورت وظيفه سنگين‌تر را انجام دهد تا يقين كند به تكليف خود عمل كرده است ؛ ولي اگر بداند سابقا كدام از آن سه قسم بوده ، بايد به وظيفة همان قسم رفتار نمايد .

(مسئله550) اگر مستحاضه بعد از نماز خود را بررسي كند و خون نبيند ، گرچه بداند دوباره خون مي‌آيد مي‌تواند با وضويي كه دارد نماز بعد را بخواند .

(مسئله551) اگر خون استحاضه در باطن باشد و بيرون نيايد وضو و غسل باطل نمي‌شود ؛ ولي اگر بيرون بيايد ـ هر چند كم باشد ـ وضو و غسل را به ترتيبي كه گذشت باطل مي‌كند .

(مسئله552) مستحاضه بايد براي هر نماز ـ چه واجب و چه مستحب ـ وضو بگيرد ؛ هر چند در كثيره واجب بودن وضو از باب احتياط است ، چنان‌كه گذشت . همچنين اگر بخواهد نمازي را كه خوانده احتياطاً دوباره بخواند يا نمازي را كه تنها خوانده دوباره با جماعت بخواند و يا نماز نافله بخواند ، بايد تمام كارهايي را كه براي استحاضه گفته شد انجام دهد ؛ ولي براي خواندن نماز احتياط و سجده و تشهد فراموش شده و سجدة سهو در صورتي‌كه آنها را فوراً بعد از نماز به‌جا آورد ، لازم نيست كارهاي استحاضه را انجام دهد .

(مسئله553) هرگاه استحاضه قليله تبديل به متوسطه ، و يا استحاضه متوسطه تبديل به كثيره شود ، مستحاضه بايد به وظيفه خود در حالت جديد عمل نمايد .

(مسئله554) هرگاه استحاضه كثيره تبديل به متوسطه يا قليله شود ، بايد براي اولين نماز وظيفه مستحاضة كثيره را انجام دهد و براي نمازهاي بعدي به وظيفه متوسطه يا قليله همل نمايد ؛ و هر گاه خون او قطع شود ، بايد براي نخستين نماز پس از آن به وظيفه خود عمل نمايد .

(مسئله555) اگر استحاضة قليله پيش از نماز متوسطه يا كثيره شود ، بايد كارهاي متوسطه يا كثيره را كه گفته شد انجام دهد ؛ و اگر استحاضة متوسطه تبديل به كثيره شود بايد كارهاي استحاضة كثيره را انجام دهد ، و چنانچه براي استحاضة متوسطه غسل كرده باشد بايد دوباره براي كثيره غسل كند .

(مسئله556) اگر در بين نماز استحاضة متوسطه تبديل به كثيره شود ، بايد نماز را رها كرده و براي استحاضة كثيره غسل كند و وضو بگيرد ؛ و احتياطاً وضو را پيش از غسل انجام دهد و كارهاي ديگر آن را هم انجام دهد و همان نماز را بخواند . و اگر براي هيچ‌كدام از غسل و وضو وقت ندارد ، بايد دوتيمم كند: يكي بدل از غسل و ديگري بدل از وضو ؛ و اگر براي يكي از آنها وقت ندارد ، بايد عوض آن تيمم كند و ديگري را به‌جا آورد ؛ ولي اگر براي تيمم هم وقت ندارد ، نمي‌تواند نماز را بشكند و بايد نماز را تمام كند و بنا بر احتياط واجب قضا هم بنمايد . همچنين است اگر در بين نماز استحاضة قليله‌ي او متوسطه يا كثيره شود .

(مسئله557) اگر در بين نماز خون قطع شود و مستحاضه نداند كه در باطن هم قطع شده يا نه ، چنانچه بعد از نماز بفهمد قطع شده بوده ، بايد وضو و غسل و نماز را دوباره به‌جا آورد .

(مسئله558) مستحاضة كثيره يا متوسطه اگر پيش از داخل شدن وقت نماز براي نماز غسل كند كافي نيست ؛ بلكه اگر نزديك اذان صبح براي نماز شب غسل كند و نماز شب را بخواند بنا بر احتياط بعد از داخل شدن صبح ـ اگر خون ادامه داشت ـ دوباره غسل و وضو را به جا آورد .

(مسئله559) اگر خون استحاضه پيش از وقت نماز بيايد ـ گرچه زن براي آن خون وضو و غسل را انجام داده باشد ـ بنا بر احتياط واجب چنانچه خون ادامه داشته باشد بايد در موقع نماز وضو وغسل را به جا آورد .

(مسئله560) اگر مستحاضه بداند يا احتمال دهد كه پيش از گذشتن وقت نماز به كلي پاك مي‌شود يا به اندازة خواندن نماز خون قطع مي‌شود ، بنا بر احتياط واجب بايد صبر كند و نماز را در وقتي كه پاك است بخواند .

(مسئله561) اگر بعد از وضو و غسل خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند كه اگر نماز را تأخير بيندازد به مقداري كه بتواند وضو و غسل و نماز را بجا آورد به‌كلي پاك مي‌شود ، بنا بر احتياط واجب نماز را تأخير بيندازد و موقعي كه به‌كلي پاك شد دوباره وضو و غسل را به جا آورد و نماز را بخواند .

(مسئله562) مستحاضه اگر بداند از وقتي كه مشغول وضو يا غسل شده خوني از او بيرون نيامده و بعد از نماز هم خون در داخل مجرا نيست و بيرون نمي‌آيد ، مي‌تواند خواندن نماز را به تأخير بيندازد .

(مسئله563) مستحاضه كثيره يا متوسطه وقتي به كلي از خون پاك شد بايد غسل كند ؛ ولي اگر بداند از وقتي كه براي نماز سابق مشغول غسل شده ديگر خون نيامده ، لازم نيست دوباره غسل نمايد .

(مسئله564) مستحاضة قليله پس از وضو و مستحاضة كثيره و متوسطه پس از وضو و غسل بايد بلافاصله مشغول نماز شوند ؛ ولي گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاي پيش از نماز و انجام كارهاي مستحب در نماز اشكال ندارد .

(مسئله565) اگر مستحاضه بين غسل و نماز فاصله بيندازد بايد دوباره غسل كند و بلافاصله مشغول نماز شودولي اگر بعد از غسل خون خارج نگردد غسل ديگر لازم نيست .

(مسئله566) اگر خون استحاضه جريان داشته باشد و قطع نشود ، چنانچه براي او ضرر نداشته باشد بايد پيش از غسل و بعد از آن به وسيله پنبه از بيرون آمدن خون جلوگيري كند تا نماز او تمام شود ؛ و چنانچه كوتاهي كند و خون بيرون آيد بايد غسل و وضو و نماز خود را دوباره به جا آورد .

(مسئله567) اگر درموقع غسل خون قطعنشود غسل صحيح است ؛ ولي اگر در بين غسل استحاضة متوسطه او كثيره شود بنا بر احتياط واجب غسل را دوباره انجام دهد .

(مسئله568) روزه زنانی كه در حال استحاضة كثيره يا متوسطه‌اند بنا بر احتياط واجب در صورتي صحيح است كه براي نماز مغرب و عشاي شب قبل از روزه گرفتن غسل نمايند و نيز در روز غسلهايي را كه براي نمازهاي يوميه واجب است انجام دهند ؛ ولي اگر براي نماز مغرب و عشاي شب قبل غسل نكنند و براي خواندن نماز شب ، پيش از اذان صبح غسل نمايند و در روز هم غسلهايي را كه براي نمازهاي يوميه واجب است به جا آورند ، روزة آنان صحيح است .

(مسئله569) احتياط واجب آن است كه مستحاضه در تمام روزي كه روزه است به مقداري‌كه مي‌تواند و براي او ضرر ندارد از بيرون آمدن خون جلوگيري كند .

(مسئله570) اگر بعد از نماز عصر مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند ، روزة او صحيح است

(مسئله571) نماز آيات بر زنان مستحاضه واجب است ، و هنگام خواندن نماز آيات بايد همان وظايف نمازهاي يوميه را انجام دهند ، و اگر بخواهند نماز آيات و نمازهاي يوميه را باهم بخوانند ، بايد براي هركدام جداگانه به وظيفه خود عمل كنند ؛ و احتياط واجب آن است كه هر دو را با يك غسل و يك وضو بجا نياورند .

(مسئله572) اگر مستحاضه بخواهد غير از نماز كار ديگري كه نياز به وضو دارد انجام دهد بايد وضوي ديگري بگيرد ، و آن وضويي كه براي نماز گرفته بنا بر احتياط واجب كافي نيست ؛ مگر اين‌كه در حال نماز بخواهد آن كار را انجام دهد . و چنانچه مستحاضة كثيره يا متوسطه بخواهد پيش از وقت نماز جايي از بدن خود را به خط قرآن برساند ، بايد علاوه بر وضو غسل را هم انجام دهد .

(مسئله573) بنا بر احتياط واجب مستحاضه نماز قضا را در حال استحاضه به جا نياورد ؛ مگر اين‌كه وقت نماز قضا تنگ شود ، كه در اين صورت بايد براي هر نماز قضا كارهايي را كه براي نماز ادا بر او واجب است انجام دهد .