اعتکاف
«اعتكاف» آن است كه انسان به قصد قربت و تعبد و به منظور عبادت خداوند عزوجل ـ با شرايطي كه گفته ميشود ـ در مسجد بماند ؛ اين عمل از مستحباتي است كه دربارة آن سفارش زيادي شده است . از رسول خدا(صلی الله علیه و اله و سلم) نقل شده كه فرمودند: اعتكاف ده روز در ماه رمضان معادل دو حج و دو عمره است .[1] و نقل شده كه خود آن حضرت دهة آخر ماه رمضان در مسجد اعتكاف ميكردند و رختخواب آن حضرت جمع ميشد .[2]
(مسئله 1794) انجام اعتكاف در هر موقع از سال ـ به جز روزهايي كه روزه در آن حرام ميباشد ـ صحيح است و بهترين وقت آن ماه رمضان به ويژه ده روز آخر آن ميباشد.
(مسئله 1795) اعتكاف يك عمل مستحبي است ؛ ولي به واسطة نذر و مانند آن بر انسان واجب ميشود .
(مسئله 1796) مستحب است شخصي كه اعتكاف ميكند نمازها و دعاهايي را كه در اين زمينه وارد شده است به هر اندازه كه ميتواند به جا آورد .
شرایط اعتکاف
(مسئله 1797) شرايط صحت اعتكاف عبارت است از:
1ـ «اسلام» ؛ پس اعتكاف از غير مسلمان صحيح نيست و ايمان شرط قبول آن است .
2ـ «عقل» .
3ـ «قصد قربت» ؛ پس اگر براي غير خدا باشد صحيح نيست .
4ـ «روزه گرفتن» ؛ پس اگر شخصي به هر دليل نتواند روزه بگيرد اعتكاف او صحيح نيست .
5ـ «ماندن سه روز در مسجد» ؛ پس اگر كمتر بماند يا قصد كند كه كمتر بماند اعتكاف او صحيح نيست .
(مسئله 1798) بنابراحتياط واجب اعتكاف بايد در يكي از چهارمسجد (مسجدالحرام مسجدالنبي(ص) ، مسجد كوفه ، مسجد بصره) و يا مسجدي كه در آن نماز جمعة صحيح خوانده ميشود انجام شود ؛ و اگر در غير اين مساجد باشد به اميد ثواب انجام دهد .
(مسئله 1799) كسيكه اعتكاف ميكند بايد سه روز را به طور مستمر در مسجد بماند ، مگر اينكه خارج شدن از مسجد ضرورت داشته باشد ؛ مثلاً براي قضاي حاجت ناچار باشد از مسجد خارج شود .
(مسئله 1800) اگر در بين اعتكاف محتلم شود بايد فوراً براي غسل كردن از مسجد خارج شود و پس از غسل بلافاصله به مسجد برگردد ؛ و براي غسل به قدر ضرورت و انجام واجبات آن اكتفا نمايد .
(مسئله 1801) اعتكاف همسر نسبت به دو روز اول بايد با اجازة شوهر باشد؛ همچنين اعتكاف فرزند ـ در صورتي كه موجب اذيت پدر يا مادر ميشود ـ بنا بر احتياط بايد با اجازة آنان باشد ؛ ولي نسبت به روز سوم اجازة آنان شرط نيست حتي نهي آنان نيز تأثير ندارد ، زيرا ماندن روز سوم واجب است .
(مسئله 1802) كسيكه اعتكاف ميكند بايد در روز از انجام آنچه روزه را باطل ميكند بپرهيزد ؛ همچنين امور زير ـ در شب باشد يا روز ـ موجب باطل شدن اعتكاف ميشود:
1ـ نزديكي ؛ بلكه بنا بر احتياط لمس يا بوسيدن از روي شهوت .
2ـ بنا بر احتياط واجب استمناء ؛ چه به شكل حرام آن باشد يا در اثر نگاه يا لمس همسر مني خارج شود .
3ـ استشمام بوي خوش .
4ـ خريد و فروش ؛ حتي بنا بر احتياط واجب در امور ضروري و لازم .
5ـ مجادله و بحث به منظور برتري و خودنمايي ؛ در امور ديني باشد يا دنيايي .
(مسئله 1803) به هم زدن اعتكاف واجب جايز نيست ؛ ولي ميتواند اعتكاف مستحب را در دو روز اول آن باطل نمايد ، هر چند خلاف احتياط است و پس از دو روز ، ماندن روز سوم واجب است .
(مسئله 1804) اگر اعتكاف خود را با انجام يكي از اموري كه بيان شد باطل نمايد سه صورت دارد:
1ـ چنانچه اعتكاف او واجب معين باشد ، قضاي آن لازم است .
2ـ چنانچه اعتكاف او واجب غير معين باشد ، بايد آن را دوباره شروع كند ؛ و بهتر است آن را تمام كرده و دوباره از سر بگيرد .
3ـ اگر اعتكاف او مستحب باشد ، چنانچه در دو روز اول آن را باطل كند اشكال ندارد ؛ و چنانچه پس از دو روز آن را باطل نمايد بايد قضاي آن را به جا آورد .
(مسئله 1805) اگر اعتكاف واجب را به جماع ـ هر چند در شب ـ باطل نمايد علاوه بر قضا بايد كفاره نيز بدهد ؛ و كفارة آن مانند كفارة باطل نمودن عمدي روزة رمضان است و بنا بر احتياط واجب ترتيب را در آن رعايت كند .
(مسئله 1806) در مواردي كه قضاي اعتكاف واجب ميشود لازم نيست آن را فورا به جا آورد ؛ ولي نبايد در انجام آن سستي و مسامحه نكند