احكام تخلّي و استنجاء
(مسئله 259) واجب است انسان مكلف هنگام تخلّي و مواقع ديگر عورت خود را از كساني كه مكلفند ـ اگر چه با او محرم باشند ـ بپوشاند . همچنين لازم است آن را از ديوانه و بچهاي كه خوب و بد را ميفهمد هرچند محرم باشد بپوشاند ، ولي زن و شوهر لازم نيست عورت خود را از يكديگر بپوشانند .
(مسئله 260) هنگام تخلّي بايد طرف جلوي بدن يعني شكم ، سينه و عورت رو به قبله يا پشت به قبله نباشد .
(مسئله 261) اگر هنگام تخلّي طرف جلوي بدن كسي رو به قبله يا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند كفايت نميكند . و چنانچه جلوي بدن او رو به قبله يا پشت به قبله نباشد ، احتياط واجب آن است كه عورت را رو به قبله يا پشت به قبله ننمايد .
(مسئله 262) هنگام شتشوي محل ادرار و مدفوع رو به قبله يا پشت به قبله بودن اشكال ندارد ؛ ولي در موقع استبراء اگر ادرار از مخرج بيرون آيد بنا بر احتياط واجب رو به قبله يا پشت به قبله ننشيند .
(مسئله 263) اگر براي تخلّي مجبور باشد رو به قبله يا پشت به قبله بنشيند ـ مثلا براي آنكه نامحرم او را نبيند ـ در صورتي كه تأخير آن ضرر و مشقت داشته باشد اشكال ندارد و چنانچه هر دو حالت ممكن است احتياط واجب آن است كه پشت به قبله بنشيند .
(مسئله 264) احتياط واجب آن است كه كودكان را هنگام تخلّي رو به قبله و يا پشت به قبله ننشانند ؛ ولي اگر خود كودك بنشيند جلوگيري از او واجب نيست .
(مسئله 265) در پنج جا تخلّي حرام است:
1ـ بنا بر احتياط واجب در كوچههاي بنبست كه صاحبان آنها اجازه نداده باشند .
2ـ در ملك كسي كه اجازه تخلّي نداده است .
3ـ در توالتهايي كه براي افراد مخصوصي وقف شده است .
4ـ بر روي قبور مؤمنين در صورتي كه بياحترامي به آنان باشد .
5ـ در هر جايي كه موجب بياحترامي به يكي از مقدسات دين شود .
(مسئله 266) مخرج ادرار با غير آب پاك نميشود ، و با آب كر يا جاري اگر بعد از برطرف شدن ادرار يك مرتبه بشويد كافي است ، ولي با آب قليل بايد دو مرتبه شسته شود و بهتر است سه مرتبه آن را بشويد .
(مسئله 267) در سه مورد مخرج مدفوع فقط با آب پاك ميشود:
1ـ هرگاه نجاست ديگري مانند خون همراه مدفوع بيرون آيد .
2ـ هرگاه نجاستي از بيرون به مخرج مدفوع رسيده باشد .
3ـ اگر اطراف مخرج مدفوع بيش از اندازه معمول آلوده شده باشد .
و در غير اين سه مورد ميتوان مخرج مدفوع را با دستمال يا پارچهاي يا كاغذي و يا با سنگ و كلوخ و مانند اينها پاك نمود و بنا بر احتياط از سه مرتبه كمتر نباشد گرچه با يك مرتبه يا دو مرتبه هم پاكيزه شود ، ولي اگر با سه مرتبه نجاست برطرف نشود ، بايد به اندازهاي تكرار شود تا محل به طور كامل از نجاست پاك شود .
(مسئله 268) سنگ و كلوخ و مانند آن در صورتي كه مخرج مدفوع را پاك ميكند كه پاك و خشك باشد ، ولي اگر رطوبت كمي داشته باشد كه به مخرج نرسد اشكال ندارد .
(مسئله 269) لازم نيست مخرج مدفوع را با سه پارچه يا سه سنگ پاك نمايد ، بلكه به سه گوشه يك پارچه يا يك سنگ هم كافي است .
(مسئله 270) بهتر است مخرج مدفوع را با آب بشويد . و در اين صورت بايد به اندازهاي شستشو دهد كه يقين كند چيزي از ذرات مدفوع در آن نمانده است ، ولي باقي ماندن رنگ يا بوي آن اشكال ندارد و اگر در مرتبه اول طوري شسته شود كه ذرهاي از مدفوع در آن نماند ، دوباره شستن لازم نيست .
(مسئله 271) بنا بر احتياط واجب نبايد مخرج را با استخوان و سرگين پاك كند ، ولي اگر انجام دهد مخرج پاك ميشود .
(مسئله 272) اگر شك كند كه مخرج ادرار يا مدفوع را تطهير كرده يا نه ، بايد آن را تطهير كند ، ولي اگر پس از نماز چنين شكي براي او پيدا شود ، نمازي را كه خوانده است صحيح ميباشد ، ولي بايد براي نمازهاي بعد تطهير كند .
استبراء
(مسئله 273) «استبراء» عمل مستحبي است كه مردها پس از بيرون آمدن ادرار انجام ميدهند و اگر پس از استبراء و تطهير مخرج ادرار ، رطوبت مشكوكي از انسان بيرون آيد نجس نميباشد و وضو يا غسل هم باطل نميگردد ، ولي اگر استبراء نكرده باشد بايد محل را بشويد ، وضو يا غسل را هم دوباره انجام دهد .
(مسئله 274) براي مردان مستحب است كه بعد از بيرون آمدن ادار استبراء كنند ، تا اگر چيزي در مجرا باقي مانده ، بيرون بيايد . بهترين راه استبراء آن است كه سه بار از مقعد تا بيخ آلت با فشار بكشد ، آنگاه سه بار از بيخ آلت تا سر آن بكشد ، سپس سه بار سر آلت را فشار دهد .
(مسئله 275) كسي كه پس از ادرار استبراء نكرده ، اگر رطوبتي از او خارج شود بنا را بر نجس بودن آن ميگذارد و وضويش نيز باطل ميشود .
(مسئله 276) كسي كه پس از ادرار استبراء نموده ، اگر رطوبتي از او خارج شود و نداند كه آيا ادرار است يا آبهاي پاك «ودي ، مذي ، وذي» بنا را بر پاك بودن آن ميگذارد و اگر وضو داشته وضويش نيز باطل نميشود .
(مسئله 277) اگر انسان شك كند استبراء كرده يا نه و رطوبتي از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نه ، بايد بنا بگذارد كه استبراء نكرده و خود را تطهير نمايد و اگر وضو داشته وضويش هم باطل ميشود .
(مسئله 278) اگر شك كند استبرائي كه كرده درست بوده يا نه و رطوبتي از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نجس ، پاك ميباشد و وضو را هم باطل نميكند .
(مسئله 279) كسي كه استبراء نكرده ، اگر به واسطه آنكه مدتي از ادرار كردن او گذشته يقين يا اطمينان پيدا كند كه ادرار در مجري نمانده است و رطوبتي ببيند و شك كند پاك است يا نه ، آن رطوبت پاك ميباشد و وضو را هم باطل نميكند .
(مسئله 280) به جز استبراء از ادرار استبراي از مني نيز وجود دارد و آن ادرار كردن پس از خارج شدن مني است ، اين عمل موجب پاكسازي مجراي ادرار از مني ميشود ، و اگر كسي پيش از اين عمل غسل كند و پس از غسل رطوبت مشكوك با مني در خود بيابد بايد دوباره غسل نمايد .
(مسئله 281) براي بانوان استبراي از ادرار نيست و اگر رطوبتي در خود بيابد و شك كند پاك است يا نجس ، پاك ميباشد وضو و غسل را هم باطل نميكند .
مستحبات و مكروهات تخلّي
(مسئله 282) مستحب است كه هنگام تخلّي جايي بنشيند كه كسي او را نبيند و موقع وارد شدن به مكان تخلّي ابتدائا پاي چپ و بسمالله بگويد و موقع بيرون آمدن ابتدائا پاي راست را بگذارد و بسمالله بگويد و دعاهاي وارده را بخواند . همچنين مستحب است در حال تخلّي سر را بپوشاند و سنگيني بدن را بر پاي چپ بيندازد .
(مسئله 283) مستحب است انسان پيش از نماز و پيش از خواب و پيش از جماع و بعد از بيرون آمدن مني ادرار كند .
(مسئله 284) هنگام تخلّي نشستن روبروي خورشيد و ماه و روبروي باد و در جاده ، خيابان ، كوچه ، درب خانه و زير درختي كه ميوه ميدهد مكروه است ؛ همچنين چيز خوردن ، توقف زياد ، تطهير كردن با دست راست و حرف زدن در حال تخلّي مكروه ميباشد ، ولي اگر ذكر خدا بگويد يا از روي ناچاري حرف بزند مكروه نيست .
(مسئله 285) ايستاده ادرار كردن و ادرار در زمين سخت و سوراخ جانوران و در آب ـ خصوصا آب ايستاده ـ مكروه ميباشد ، همچنين خودداري كردن از ادرار و مدفوع مكروه است به ويژه در صورتي كه ضرر ميرساند نبايد خودداري كند .
(مسئله 286) در حال تخلّي انگشتر مزين به نام خدا را همراه داشتن مكروه است و همچنين آشاميدن و مسواك زدن و جز نام خدا و دعاهاي وارده سخن گفتن .